Historio di Moldova: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto
mikra modifiki
Lineo 1:
[[Arkivo:CucuteniOmega.jpg|thumb|250px|[[Ceramiko]] de Cucuteni-la kulturo di Cucuteni.]]
[[Arkivo:Tripolye_01.jpg|thumb|250px|left|Restaji de Cucuteni-la kulturo di Cucuteni.]]
En [[2010]] utensili di [[silexo]] evante 800,000 til 1,2 milion yari trovesis en Bayraki, e pruvis ke homi ja habitis nuna [[Moldova]] dum [[Paleolitiko]]. [[Neolitiko|Neolitika]] objekti de Cucuteni-la kulturo di Cucuteni trovesis en la regiono inter la fluvii [[Dnieper-fluvio Dnieper|Dnieper]] e [[Danubio]]. Cucuteni-la kulturo di Cucuteni existis de cirkum 5.500 aK til 2750 aK, e praktikis [[agrokultivo]], edukado di animali, chaso ed elaboris [[ceramiko|ceramikajo]].<ref>[{{cite web|url= http://web.archive.org/web/20110514095641/http://193.2.104.55/documenta/pdf34/DPConstantinescu34.pdf |title="Phase and chemical composition analysis of pigments used in Cucuteni Neolithic painted ceramics"],|author= Bogdan Constantinescu e Roxana Bugoi}}</ref> Cucuteni-La kulturo di Cucuteni anke havis granda urbi, kun plu kam 15.,000 habitanti.
 
DeDel l'[[1ma yarcento|1ma]] til la [[7ma yarcento]] la sudo di la regiono okupesis komence dal [[Roman imperio|Romani]] e pose dal [[Bizancana imperio|Bizancani]]. Por sua strategiala loko en Europa, diversa populi invadis la regiono, exemple [[Goto|Goti]], Huni, Avari, [[Unesma Bulgarian imperio|Bulgari]], [[Hungaria|Hungari]], [[Mongolia|Mongoli]] e Tatari.
 
[[Arkivo:Stefan_cel_Mare.jpg|thumb|150px|left|[[Stefan la Granda]], princo di Moldova.]]
La [[princio di Moldavia]] establisesis en [[1346]] e lastis til [[1859]], kande la regiono unionesis a nuna [[Rumania]]. Ante la fino di l'[[Unesma mondomilito]] en [[1917]] la regiono deklaris su nedependanta sub la nomo Demokratiala Republiko di Moldavia, qua lastis til [[1918]]. [[Besarabia]] deklaris su nedependanta de [[RusianRusa imperio]] ed unionis su kun Rumania. En exilo, formacesis la guvernerio di la Socialista Sovietiana Republiko di Besarabia.
 
La [[9ma di aprilo]] [[1918]] Besarabiana parlamento, ''Sfatul Țării'' decidis per 86 voti kontre 3 aceptar l'uniono kun [[Rumania]] sub kondicioni di respekto a [[homala yuri]] e l'adopto di [[agrala reformo]] en la regiono. Parto di Besarabiana parlamento pose abandonis ta demandi, kande [[Bukovina]] e [[Transilvania]] decidis aceptar l'uniono kun Rumania.
 
[[Arkivo:Bundesarchiv_Bild_137-065360,_Bessarabien,_Abtransport_von_Umsiedlern.jpg|thumb|250px|Germana kolonigiisti abandonas [[Besarabia]] pos la regiono cedesar a Sovietia.]]
En agosto [[1939]] [[pakto Ribbentrop-Molotov pakto]] agnoskis [[Besarabia]] kom sub Sovietan influo. En [[1940]], dum [[Duesma mondomilito]], [[Sovietia]] demandis Rumania cedar la teritorii di Besarabia e la nordo di [[Bukovina]], konocata kom [[Transdnistria]]. Rumania aceptis, e la [[Republiko Socialista Sovieta RepublikoSovietiana di Moldova]] formacesis.
 
En [[1941]] kom parto dil invado di Sovietia da [[naziista Germania]], Rumania invadis la regioni di [[Berarabia]], [[Bukovina]] e [[Transdniestria]]. Rumania, en kunlaboro kun nacionalsocialisti, deportis od exterminis cirkum 300,000 [[judo|judi]]. Sovietiani riokupis la regiono inter februaro ed agosto [[1994]], e riestablisis [[Socialista Sovieta Republiko di Moldova|SSR Moldova]].
 
[[Arkivo:Flag of Moldova.svg|200px|left|thumb|Flago di Moldova]]
Dum la guvernerio di [[Yosif Stalin]] lokala habitanti sufris kun deporti e [[famino]]. Pos la duesma mondomilito, granda nombro di Rusi, Ukraini e Bielorusi enmigris vers la regiono. Dum [[1980a yari]] kreskis la demando por nedependo. Fine, pos la falio di [[stato-stroko]] en Sovietia kontre la reformi di [[perestroika]] e [[glasnost]], Moldova deklaris lua nedependo, ye la [[27ma di agosto]] [[1991]].
 
Pos la nedependo, Moldova signatis pakto qua kreis la [[Komuneso di nedependanta stati]] - KNS ([[Rusa linguo|Ruse]]: '''Содружество Независимых Государств''' - СНГ). Lua nedependo agnoskesis ye la 25ma di decembro 1991. La [[2ma di marto]] [[1992]] lando divenis membro di [[Unionita Nacioni]]. En [[1994]] Moldova establisis asociuro kun [[NATO]] e divenis membro dil [[Europana Konsilantaro]] ye la [[29ma di junio]] [[1995]].
 
[[Arkivo:TransnistrianRegionMap.png|thumb|200px|[[Rumania]], [[Moldova]] e [[Transdnistria]] (en reda).]]
En [[Transdnistria]], regiono este dedel [[Dniester-fluvio Dniester]] qua havas granda nombro di habitanti qui parolas [[Rusa linguo|Rusa]] ed [[Ukrainiana linguo|Ukraniana]] lingui ed ube multa divizioni de la 14ma Sovietian Armeo stacis, un nedependanta Sovietiana republiko, la "Pridnestroviana Moldoviana Socialista Sovietiana Republiko" proklamesis en marto [[1990]] kun chef-urbo en [[Tiraspol]]. La motivi por ta proklamo di nedependo esis la timi da lokala habitanti pri posiblaji di uniono inter Moldova e [[Rumania]]. Dum la vintro de 1991 til 1992 Transdnistriana forci kombatis kontre Moldovana polico en la regiono.
 
La [[2ma di januaro]] [[1992]] Moldova adoptis [[ekonomio di merkato]] e liberigis preci. L'[[inflaciono]] rapide kreskis, e de [[1992]] til [[2001]] lando sufris serioza ekonomiala krizo.