Moldova: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+kurta texto (kulturo)
mNula rezumo di redakto
Lineo 19:
| Rango_surfaco = 139
| Surfaco_aquo = 1,4
| Lojanti Habitanti = {{formatnum:3567500}} (ne inkluzas Transdniestria)<ref>[http://www.statistica.md/index.php?l=en Nacionala Statistiki pri Moldova]</ref>
| Rango_lojanti = 129
| Yaro = 2009
| Lojanto-densesoDenseso di habitantaro = 121,9
| Reto_kodo = .md
| Nomo_himno = ''Limba noastra''
Lineo 38:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Moldova}}
[[Neolitiko|Neolitika]] objekti de Cucuteni-la kulturo Cucuteni trovesis en la regiono di nuna Moldova. La kulturo di Cucuteni existis de cirkum 5.500 aK til 2750 aK, e praktikis [[agrokultivo]], edukado di animali, chaso ed elaboris [[ceramiko|ceramikajo]]<ref>[http://web.archive.org/web/20110514095641/http://193.2.104.55/documenta/pdf34/DPConstantinescu34.pdf "Phase and chemical composition analysis of pigments used in Cucuteni Neolithic painted ceramics"], Bogdan Constantinescu e Roxana Bugoi</ref>. La kulturo di Cucuteni anke havis granda urbi, kun plu kam 15.000 habitanti.
 
De l'[[1ma yarcento|1ma]] til la [[7ma yarcento]] la sudo di la regiono okupesis komence dal [[Roman imperio|Romani]] e pose dal [[Bizancan imperio|Bizancani]]. Por sua strategiala loko en Europa, diversa populi invadis la regiono, exemple [[Goto|Goti]], Huni, Avari, [[Unesma Bulgarian imperio|Bulgari]], [[Hungaria|Hungari]], [[Mongolia|Mongoli]] e Tatari.
 
La [[princio di Moldavia]] establisesis en [[1346]] e lastisduris til [[1859]], kande la regiono unionesis a nuna [[Rumania]]. Ante la fino difinar l'[[Unesma mondomilito]] en [[1917]] la regiono deklaris su nedependanta sub la nomo Demokratiala Republiko di Moldavia, qua lastisduris til [[1918]]. [[Besarabia]] deklaris su nedependanta de [[Rusian imperio]] ed unionis su kun Rumania. En exilo, formacesis la guvernerio di la Republiko Socialista Sovieta Republiko di Besarabia.
 
En agosto [[1939]] [[pakto Ribbentrop-Molotov pakto]] agnoskis [[Besarabia]] kom sub SovietanSovietian influo. En [[1940]], dum [[Duesma mondomilito]], [[Sovietia]] demandis Rumania cedar la teritorii di Besarabia e la nordo di [[Bukovina]], konocata kom [[Transdniestria]]. Rumania aceptis, e la [[Republiko Socialista Sovieta RepublikoSovietiana di Moldova]] formacesis.
 
En [[1941]] kom parto dil invado di Sovietia da [[naziista Germania]], Rumania invadis la regioni di [[Berarabia]], [[Bukovina]] e [[Transdniestria]]. Rumania, en kunlaboro kun nacionalsocialisti, deportis od exterminis cirkum 300,000 [[judo|judi]]. Sovietiani riokupis la regiono inter februaro ed agosto [[1994]], e riestablisis [[Socialista Sovieta Republiko di Moldova|SSR Moldova]].
Lineo 54:
On povas dividar Moldova en du arei. Streta areo che esta limito, '''[[Transdniestria]]''', volas unionar su a [[Rusia]], pro ke la majoritato de lua habitanti parolas [[Rusiana linguo]]. Altra Moldova volas - se ne unionas su kun Rumania - adminime sequar Rumania ad [[Europana Uniono]].
 
Segun la [[konstituco]] adoptita en [[1994]], Moldova esas parlamentala [[republiko]]. La [[exekutiva povo]] kompozesas da la [[prezidanto]], da la [[chefministro]] e da la ministraro. La [[prezidanto]] esas la [[chefo di stato]] di lando ed elektesas dal parlamento por 4-yara periodo. La [[chefministro]] esas la [[chefo di guvernerio]], ed elektesas da ladal prezidanto pos lu konsultar la parlamento. La chefminisrochefministro elektasselektas l'altra 16 ministri.
 
La [[legifala povo]] kompozesas da la parlamento (''Parlamentul''), qua havas unika chambro kun 101 membri. Li elektesas da la populo por 4-yara periodo.
Lineo 63:
Moldova jacas inter [[latitudo|latitudi]] 45º e 49ºN, ed inter la [[meridiano|meridiani]] 26º e 30ºE (nur mikr areo jacas este 30ºE). Lua totala surfaco eas 33,851 km²
 
Lando jacas inter du fluvii: [[Dniester-fluvio Dniester|Dniester]] e [[Fluvio Prut-fluvio|Prut]]. Prut, ante ekfluar en [[Danubio]], formacas naturalanaturale la westala frontiero di Moldova kun [[Rumania]]. Nur 480 metri de Danubiana rivo apartenas a Moldova, e l'urbeto Giurgiulești esas l'unika Moldovana portuo en Danubio.
 
Quankam lua teritorio esas kolinoza, l'[[altitudo]] nulatempe superiras 430 metri - la maxim alta monto esas la kolino Bălănești, kun 429 metri di altitudo. La precipua urbi di lando esas [[Chisinau]] (la chef-urbo, kun 647,513 habitanti en [[2004]]), [[Tiraspol]], Bălți (en la nordo) e Bender (en sud-esto). Comrat esas l'administrala centro di [[Gagauzia]].
Lineo 69:
La [[klimato]] di lando esas modereme kontinentala. La proximeso kun [[Negra Maro]] permisas milda e sunoza klimato. [[Somero|Someri]] esas varma e longa, e lua mezvalora temperaturo eas 20 °C. [[Vintro|Vintri]] esas sika e relate dolca, e la mezvalora temperaturi en januaro esas -4ºC. Yarala [[pluvo]] esas cirkum 600 mm en la nordo e 400 mmm en la sudo di lando. Plu intensa pluvi eventas en somero ed en oktobro
 
[[Transdniestria]] kovras l'estala rivo di Dniester-fluvio e havas 4,163 km² di surfaco e {{formatnum:505153}} habitanti en [[2014]].<ref>{{cite web| url = http://www.citypopulation.de/Moldova.html| title= Moldova| date= 1 di januaro 2014|publisher = Citypopulation| accessdate= 1717ma di aprilo 2014}}</ref>
 
=== Ekonomio ===