Zimbabwe: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+kurta texto
Edisudo (diskutez | kontributadi)
mNula rezumo di redakto
Lineo 38:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Zimbabwe}}
En [[1888]] [[Cecil Rhodes]] recevis de Lobengula, rejorejulo didil populo [[ndebele-populoPopulo Ndebele|Ndebele]], la yuro por minar. Pos kelka yari, [[Unionita Rejio|britanianiBritaniani]] fondis kolonio, qua recevis nomo ''RhodesiaRodesia''.
 
En [[1965]] [[Ian Smith]] proklamis Zimbabwe nedependanta de [[Unionita Rejio]] sub la nomo [[Rhodesia]]Rodesia ed instalis ''apartheid''-rejimo. Interna milito kontre ''apartheid'' komeciskomencis. KunLor la fino di la milito, la nedependo di Zimbabwe agnoskesis en [[1980]].
 
En [[2000]] la guvernerio komencis repartisardistributar a negri tereni qui apartenis a blanki inter negri.
 
=== Politiko ===
[[Arkivo:Mugabe_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg|thumb|200px|left|[[Robert Mugabe]].]]
Zimbabwe esas prezidantala [[republiko]]. La [[chefo di stato]] e la [[chefo di guvernerio]] esas la prezidanto. De [[1987]] til nun lu esas [[Robert Mugabe]]. Lua partiso, ''Zimbabwe African National Union – Patriotic Front'', konocitakonocata kom ZANU-PF, dominacas Zimbabwe de la nedependo. En 1987 Mugabe, lore chefministro, modifikis la [[konstituco]] di la lando e transformis ol ena prezidantala republiko. Lua partiso ZANU ganisvinkis totaomna l'elekti delore. En 1990 l'opozanta partiso ''Zimbabwe Unity Movement'' - ZUM - recevis nur 20% de votadola voti. En 1995 preske la tota opozantaro boikotis l'elekto, e ZANU ganis preske tota laomna sideyiplasi en la parlamento. En 2000 l'opozantaro decidis noveitere partoprenar en l'elekto e ganis 57 sideyiplasi, nur 5 minminuse kam ZANU.<ref name="Frankel">Frankel, Matthew. [http://www.brookings.edu/opinions/2010/0526_myanmar_boycott_frankel.aspx "Myanmar Boycott is Misguided"], [http://www.brookings.edu/ The Brookings Institution], 26 di mayo 2010.</ref>
 
En [[2013]] Zimbabwe rikreis la Senato, pos konstitucala chanji qui eventis en [[2005]]. La Senato nune havas 93 membri. La Domo dil Asemblo (''House of Assembly'') havas 210 membri.
 
=== Geografio ===
[[Arkivo:ZmbziRvr.jpg|thumb|left|200px|[[Fluvio Zambezi|Fluvio fluvioZambezi.]].]]
[[Arkivo:Curled_trunk.jpg|thumb|250px|Elefanto en Hwange Nacionala Parko Hwange.]]
La teritorio di Zimbabwe jacas inter [[latitudo|latitudi]] 15º e 23º S e [[longitudo|longitudi]] 25º e 34º E. Granda parto dide la lando formacesaskonsistas daek platajo centrala kun [[altitudo|altitudi]] inter 1,200 e 1,600 metri, qua krucumas la lando de nordwesto til sudwesto. La maxim alta monto di la lando esas Nyangani, kunalta de 2,592 metri di [[altitudo]]. La maxim basa punto di la lando - 162alta metride di162 altitudometri - jacassidas ube fluvii Runde e Save renkontraskunfluas.
 
Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]], e la pluvoza sezono esaseventas dedel fino di oktobro til marto. L'[[altitudo]] influas super la klimato. La mezvalora [[temperaturo|temperaturi]] esas 21.1ºC en [[januaro]] e 15.6º en [[julio]]. Omnayare la mezvalora [[pluvo]] esas 890 mm e 610 mm ensur basa tereni.
 
Victoria L'[[aquofalo]] di Victoria (''Victoria Falls'') esas importanta turistala atrakto endi [[Zambezila fluvio]] Zambezi, la precipua dien la lando. En la sudo, [[Limpopo fluvio Limpopo]] separas Zimbabwe de [[Sudafrika]].
 
=== Ekonomio ===
[[Arkivo:2010_market_Harare_Zimbabwe_5866074969.jpg|thumb|200px|Merkato en Mbare, [[Harare]].]]
{{PA|Ekonomio di Zimbabwe}}
L'exportacajoexportaco di [[mineralo|minerali]] - inkluzite [[oro]], l'[[agrokultivo]] (specaleprecipue [[maizo]], [[soyo]] e [[tabako]]) e [[turismo]] esas la precipua fonti di extera revenui di Zimbabwe. La feldo di [[diamanto|diamenti]]-feldo en Marange, deskovrita en [[2006]], konsideresasjudikesas kom un dide la precipua deskovraji di diamanti en plu kam un yarcento.<ref name="EarthTimes">[http://www.iol.co.za/news/africa/diamond-company-in-trouble-with-harare-mps-1.472176#.U_aWGSimH-E "Diamond company in trouble with Harare MPs"], ''Independent Online'',South Africa 2 February 2010.</ref>
 
LandoLa lando ne uzas propra monetaromoneto depos aprilo [[2009]]. Vicee, [[Dolaro di Usa]], Sudafrikana [[rand]], Chiniana [[yuan]] ed altraaltri uzesas.
 
=== Demografio ===
Zimbabwe havas 12.97 milion habitanti.<ref name="zimstat1"/> Segun [[Mondala organizuro di saneso]] dedi l'[[Unionita Nacioni]] la mezvalora viv-expekto por viri esis 56 yari, dum kee por mulieri esis 60 yari en 2012. La demografio di Zimbabwe afektesis da granda morto-quanto kauzataproduktata perda [[AIDS]].
 
=== Kulturo ===