Olimpiala Ludi: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto |
mNula rezumo di redakto |
||
Lineo 1:
[[Arkivo:Olympic flag.svg|border|thumb|250px|La kin cirkli dil Olimpiala Flago.]]
La '''Olimpiala Ludi''' esas internaciona [[sporto|plursporta]] konkurso qua eventas ye singla quaresma yaro, kun la partopreno da mili de atleti, viri e mulieri.
La ludi moderna inspiresis
L'unesma Olimpiala Ludi moderna eventis en [[Athina]] en [[1896]]. De ta yaro til nun li eventas ye singla quaresma yaro, ecepte tri okazioni - en [[1916]] (pro l'[[unesma mondomilito]]), ed en [[1940]] e [[1944]] (pro la [[duesma mondomilito]]).
Lineo 9:
[[Arkivo:Olympia-stadion.jpg|thumb|left|250px|Stadio en Olimpia, [[Grekia]].]]
[[Arkivo:Olympie Temple Zeus.JPG|thumb|200px|Ruinajo dil templo honorizinta Zeus, en Olimpia.]]
L'[[Olimpiado|Olimpiadi]] esis serii di konkursi quin partoprenis reprezentanti de diversa urba stati di [[anciena Grekia]]. Inter la konkursi esis eventi pri [[atletismo]], lukti e [[charo]]-kurado<ref>{{cite book |last=Swaddling |first=Judith |title=The Ancient Olympic Games|publisher=University of Texas Press |location=Austin |year=2000|edition=2 |pages=54 |accessdate=6 di junio 2009 |language=Angla|isbn=0292703732|oclc=10759486|url=http://books.google.pt/books?id=2-HQMnDiLqIC&printsec=frontcover#PPA54,M1}}</ref> L'origino di ta Ludi deskriptesis per legendi: segun un de la maxim populara legendi, [[Herkules]] e lua patro [[Zeus]] kreis la Ludi.<ref name="elis1-7-9">Pausanias, "Elis 1", VII, p. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160&layout=&loc=5.7.1 7, 9, 10]; Pindar, "Olympian 10", pp. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0162&layout=&loc=O.+10.1 24–77]</ref><ref>Richardson (1997), p. 227</ref><ref>Young (2004), pp. 12–13</ref> Segun la legendo, por
L'Olimpiadi havis anke religiala importo, konsistante ek sportala eventi e sakrifiki honorizanta [[Zeus]] (la maxim famoza statuo pri Zeus stacis en la templo di Olimpia) e Pelops o Pelope, deal heroo e mitala rejulo di Olimpia. La kulmino di la ludi eventis dum la [[5ma yarcento aK|5ma]] e la [[4ma yarcento aK|4ma]] yarcenti aK, ma la ludi gradope perdis importo pos la dominaco dal Romani en Grekia. Quankam ne existas generala konsento pri la yaro di la lasta Olimpiadi, on kredas ke li posible eventis en [[393]], kande imperiestro [[Theodosius la 1ma]] dekretis l'elimino di omna pagana praktiki - quankam la dekreto havis nula menciono pri Olimpia.<ref name=Crowther>Crowther, Nigel B. (2007). «The Ancient Olympic Games». Sport in Ancient Times. Greenwood Publishing Group.</ref> Altra posibla yaro esis [[426]], kande lua sucedanto [[Theodosius la 2ma]] imperis la destruktado di omna Greka templi.<ref name=Crowther/>
Lineo 16:
[[Arkivo:William_Penny_Brookes_1875.jpg|thumb|190px|William Penny Brookes]]
[[Arkivo:Baron_Pierre_de_Coubertin.jpg|thumb|left|180px|Barono [[Pierre de Coubertin]]]]
Existas referi pri l'uzo di la frazo "olimpiala ludi" por deskriptar diversa sportala eventi dum la moderna historio. Un de le unesma esis "Cotswold Olimpick Games", qui eventis proxim Chipping Campden, [[Anglia]], dum la [[17ma yarcento]]. Altra exemplo esis L'''Olympiade de la République'', organizita omnayare de [[1796]] til [[1798]] en [[Franca revoluciono|Francia revolucionala]].<ref name=frencholympics>{{cite web |url= http://www.lepotentiel.com/afficher_supplement.php?id_article=68524&id_supplement=8&id_edition=4405 |title= Histoire et évolution des Jeux olympiques |work= Potentiel |year= 2005|language=Franca |accessdate= 31 di januaro 2009}}</ref> La konkurso inkluzis diversa sporti de l'antiqua epoko e markizis l'adopto di l'[[Internaciona Unaj-
En [[1850]] William Penny Brookes kreis kurso nomizita ''Olympian Class'' por plubonigar la sportala kapableso di la sportisti de Much Wenlock, Shropshire, [[Anglia]]. En 1859 ilu rinomizis kom ''Olympian Class'' la yarala ludi organizata dal Olimpiala Societo di Wenlock. Ta ludi duras til nun.<ref name=Crowther/>
De [[1862]] til [[1867]] eventis en [[Liverpool]] ''Grand Olympic Festival''. Unesmafoye ta ludi esis tote amatora e kun partoprenanti internaciona.<ref>George R. Matthews (2005). ''America's first Olympics: the St. Louis games of 1904'' University of Missouri Press ISBN 978-0-8262-1588-8</ref><ref>Ingomar Weiler (2004). ''The predecessors of the Olympic movement, and Pierre de Coubertin'' European Review, Vol. 12, No. 3, Cambridge University Press</ref> La programo di [[Olimpiala Ludi en Athina, 1896|l'unesma Olimpiala Ludi]] en Athina esis preske la sama kam
En Grekia, l'intereso pri rivivigar la Ludi de l'antiqua epoko aparis pos la [[milito por la nedependo di Grekia|milito por la nedependo]] de l'[[Otoman imperio]], en [[1821]]. La poeto Panagiotis Soutsos esis l'unesma persono qua prizentis ta ideo en lua poemo "Dialogo di la mortinti", en [[1833]].<ref>Young (1996), p. 1</ref> Evangelis Zappas, richa Greka filantropo, skribis a la rejulo [[Otto di Grekia|Otto]] en [[1856]] ed ofris su por financizar la rinasko dil Olimpiala Ludi.<ref name="Young 1996, pp. 14">Young (1996), pp. 14</ref> Zappas komanditis l'unesma Olimpiala Ludi en [[1859]],
William Penny Brookes adoptis l'eventi dil Olimpiala Ludi di 1859 por l'Olimpiala Ludi di Wenlock. En 1866 eventis nacionala Olimpiado en [[Unionita Rejio]], organizita da Brookes en la Kristala Palaco (''Crystal Palace'') en [[London]].<ref>{{cite web |url= http://www.wenlock-olympian-society.org.uk/william-penny-brookes/index.shtml |title= Much Wenlock & the Olympian Connection |publisher= Wenlock Olympian Society |accessdate= 31 di januaro 2009}}</ref>
La stadio Panathinaikos esis l'eventeyo por la ludi en 1870 e 1875<ref>Young (1996), pp. 2, 13–23, 81</ref>,
=== La Ludi di 1896 e pose ===
Lineo 32:
L'unesma Olimpiala Ludi organizita dal IOK eventis en la stadio Panathinaikos en [[1896]]. Partoprenis 241 atleti de 14 landi, qui konkursis en 43 eventi.<ref>{{cite web |url=http://www.olympic.org/en/content/Olympic-Games/All-Past-Olympic-Games/Summer/Athens-1896/ |title=Athens 1896 |publisher=The International Olympic Committee |accessdate=8 di februaro 2010|language = Angla}}</ref> Evangelos Zappas e lua kuzino Konstantinos Zappas kreditis la Greka guvernerio por komanditar l'Olimpiala Ludi. Altra filantropo, Georgios Averof, kontributis por reformar la stadio Panathinaikos. La Greka guvernerio obtenis pekunio por komanditar la Ludi anke per vendar bilieti e postomarki pri la Ludi.
Pos la suceso di 1896 la Ludi eniris periodo di stagno qua menacis lia
La Ludi riaquiris populareso pos l'"Interpozita Ludi di 1906", quankam nune IOK ne judikas li kom oficala Olimpiala Ludi, e l'Interpozita Ludi ne plus eventas de lore.
Lineo 48:
En [[1948]] sioro [[Ludwig Guttmann]] decidis organizar sportala konkurso por rehabilitar soldati kripligita dum la [[duesma mondomilito]] por koincidar kun l'[[Olimpiala Ludi en London, 1948]]. L'evento kreita da Guttmann, nomizita ''Stoke Mandeville Games'' divenis yarala sportala festivalo. Dum la 12 sequanta yari, Guttmann ed altri decidis durar uzar sporto por kuracar personi. Por l'[[Olimpiala Ludi en Roma, 1960]], Guttmann adportis 400 atleti por konkursar en la "paralela Olimpiadi", qui divenis konocata kom l'unesma Paralimpiala Ludi.
De 1960 til nun la Paralimpiala Ludi eventas ye singla quaresma yaro en la sam yaro kam la Somerala Olimpiala Ludi. Pos l'[[Olimpiala Ludi en Seoul, 1988]], la sama urbo elektita kom eventeyo por la Ludi
=== L'Olimpiala Ludi dil Yunaro ===
L'unesma Olimpiala Ludi dil Yunaro eventis en [[2010]], e kompletigas l'Olimpiala Ludi. Li ludesas da atleti
== Referi ==
| |||