Nederlando: Diferi inter la revizi

Dum la rejio di [[Karl 5ma di Germania|Karl 5ma]] la regiono di nuna Nederlando divenis parto di la 17 Provinci, qua inkluzis nuna [[Belgia]] e [[Luxemburgia]]. En [[1579]] la nordo di regiono unionis e formacis l'[[Utrecht Uniono]], kontrato dipri reciproka defenso kontre [[Hispania]]nan armeo.

YeLa [[2626ma di julio]] [[1581]] la provinci (quaqui formacis nuna Nederlando) adoptis un deklaro dideklaris nedependo, renversis oficale la rejulo [[Felipe 2ma di Hispania|Felipe 2ma]] ed adoptis la [[republiko]], qua duris til [[1795]]. Felipe, filiulo di Karl 5ma, ne aceptis la nedependo, e milito duris til [[1648]].

[[Arkivo:Dutch_Empire35.PNG|thumb|left|260px|Nederlandana koloniala imperio. En klara-verda, teritorii de, od administrita da Nederlandana Eest-India-Kompanio. En obskura-verda, teritorii de, od administrita da Nederlandana West-India-Kompanio. En flava, teritorii okupita dum la [[19ma yarcento]].]]
Nederlandana koloniala imperio komencis kreskar dum la [[17ma yarcento]]. En [[1614]] Nederlandani fondis Nieuw Amsterdam, en la sudo di [[Manhattan]]-insulo - nune [[New York]]. En [[Sudafrika]] Nederlandani establisis su en [[1652]]. Cirkum [[1650]] Nederlandani posedis aproxime {{formatnum:16000}} komercala navi<ref>[http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display_printable.cfm?HHID=682 The middle colonies] Digital History</ref>, e lua habitantaro kreskis de 1.5 til 2 milioni habitanti. Multa ekonomiala historiisti konsideras Nederlando kom la bersilo di moderna [[kapitalismo]]. En [[Amsterdam]] fondesis l'unesma [[borso]] dil mondo.

En [[19 di januaro]] [[1795]], un dio pos princo [[Willem 5ma di Orange]] fugar vers [[Anglia]], [[Bataviana republiko]] esis proklamitaproklamesis, similasimile a [[Francia|Franciana republiko]], e lastis til [[5 di junio]] [[1806]]. De [[1806]] til [[1810]] [[Napoleon Bonaparte]] establisis [[Rejio di Holando]] kom marioneta stato, kontrolita da sua fratulo [[Louis Bonaparte]]. En 1810 Napoleon enkorpigis Holando a Franca imperio. L'enkorpigo duris til [[1813]].

Dum [[Unesma mondomilito]], malgrequankam Nederlando restis neutre, lando esis forte volvita en milito<ref>Abbenhuis, Maartje M. The Art of Staying Neutral. Amsterdam: Amsterdam UP, 2006.</ref>. [[Germanian imperio|Germaniani]] projetis invadar lando, ma generalo [[Helmuth Johann Ludwig von Moltke]] abortis la plano. Nederlando furnisis vari a Germania til Britaniana blokuso en [[1916]].

En [[10 di mayo]] [[1940]] dum [[Duesma mondomilito]] [[Nacionalsocialista Germania]] invadis Nederlando por atakar [[Francia]] en [[14 di mayo]] Nederlando kapitulacis. Dum GermanGermanian okupeso, cirkum 100,000 [[judo|judi]] esis transportitatransportesis vers [[koncentro-kampeyo|koncentro-kampeyi]] en Germania, [[Polonia]] e [[Chekoslovakia]], inkluzeinkluzite juda puerino [[Anne Frank]]. Nur 876 transvivis til fino difinar milito.

Lando esis un di la fondinti di [[Benelux]] (ekonomial alianco kun [[Belgia]] e [[Luxemburgia]]) en [[1944]] e pose esis un dide sis fondinti [[Europana Karbono- e Stalo Komuneso]] en [[1951]] e pose de [[Europana Komuneso Ekonomiala]], embriono di nuna [[Europana Uniono]]. Lando anke esis un di 12 fondinti di [[NATO]], enla [[44ma di aprilo]] [[1949]]. Dum [[1960a yari|1960a]] e [[1970a yari]] eventis multa sociala transformi: yuni, specale studenti, refuzis tradicional [[etiko]] ed avancis en temi komquale yuroyuri dipor mulieri, [[sexualeso]], [[desarmizo]] ed ekologiala temi.

[[Arkivo:Koningin Beatrix in VriesWillem-Alexander_(Royal_Wedding_in_Stockholm,_2010)_cropped.jpg|thumb|160px|RejinoRejulo Beatrix[[Willem-Alexander di Nederlando|Willem-Alexander]].]]

Nederlando esas [[konstitucala monarkio]]. La chefo dil stato esas la rejo, nune [[Willem-Alexander di Nederlando|Willem-Alexander]]. La [[chefo di guvernerio]] esas la [[chefministro]], nune [[Mark Rutte]]. La parlamento havas du chambri: la Domo di Reprezenteri kun 150 membri qui elektesas dal populo por 4 yari, e la [[Senato]] kun 75 membri qui elektesas da ladal membri de lokala legifanta asemblaji.

[[Konstituco]] di lando skribesis en [[1815]] e sufris revizo en [[1848]] por institucar [[parlamentala demokratio]]. Recente, granda parto di lua texto modifikesis en [[1993]]. Super lua texto, prpor enkorpigar [[Aruba]], [[Sint Maarten]] e [[Kuracao]], existas la Statuto dil Rejio di Nederlando.

De longa tempo, lando havas tradiciono di sociala tolero. EnLa [[18ma yarcento]] dum ke [[protestantismo]] esis l'oficala religio, [[katolikismo]] e [[judaismo]] esis toleritatoleresis. Nune, lando esas konsideratakonsideresas un di maxim liberala dil mondo en aferi komquale [[aborto]], yuri dipor [[homosexualo|homosexuali]], uzajo di drugi, edc.

Nederlando havas forta [[ekonomio]], ed esas un di 10 maxim granda exportaceri dil mondo. AlimentiPos la [[16ma yarcento]] la konstrukturo di navi, la pesko, l'[[agrokultivo]], la [[komerco]] e la banki esas la precipua industrialaekonomial sektoro.agadi Altradi importantalando. industriiLa esas[[portuo]] kemiala,di metalifala,[[Rotterdam]] mashinifari,esas elektrikalala produkti,maxim egranda de [[turismoEuropa]].