Neolitiko

Neolitiko, o la "epoko dil nova stono" esas la periodo di la prehistorio qua komencis cirkum 10,200 aK en kelka regioni di Proxim Oriento, e finis inter 4,500 aK e 2,000 aK, konforme la regiono. La vorto "Neolitiko" venas de Greka νεολιθικός, neolithikos, de νέος neos, "nova" + λίθος lithos, "stono". La vorto kreesis en 1865 da Sinioro John Lubbock, Angla bankisto, politikisto e arkeologiisto.

Europana kulturi dum Mez-Neolitiko (mapo en Hispana linguo).

Neolitika skulto trovita en Lepenski Vir, Serbia.

Dum Neolitiko aparis teknologii (polisita stoni, terakotaji, ceramikaji) same kam l'agrokultivo e la bestii-edukado. Nune, arkeologiisti interkonsentas por opinionar ke dum Neolitiko okuris multa noviguri, samatempe materiala e nemateriala, koncerne a la habiteyi, la relati kun la mortinti (la kreado di santuarii), la arto, la kredaji e mem la religio, la tekniko pri stono-talio, la domestikigo ed eduko di animali (komence hundi, mutoni, kapri. Pos 6,900–6,400 aK inkluzite bovi e porki) e planti (frumento ed altra cereali), e l'uzo di nova materiaji (kalko, gipso, ceramiko). Homi komencis establisar permananta o sezonala vilajeti.

Diferanta de Paleolitiko - ube Homo sapiens e Homo neanderthalensis kunexistis longatempe -, nur Homo sapiens atingis Neolitiko.

L'unesma Neolitika kulturi aparis cirkum 10,200 aK, en la regiono nomizita "fertila krecento", inter Asiria e Mezopotamia. Inter 10,700 e 9,400 aK un kolonieto establisesis en Tell Qaramel, 10 milii nuna Aleppo, en Siria. Cirkum 9,000 aK, un di la maxim anciena urbi dil mondo, Jericho, establisesis. Cirkondita da murego konstruktita da petri e marmoro, cirkum 2,000 til 3,000 personi vivis ibe. En la nordo di nuna Egiptia, homi ja havis domestika mutoni e kapri cirkum 6,000 yari aK.