Versiono ye 19:16, 8 dec. 2014 redaktar Artomo (diskutez \| kontributadi) Administreri 11 595 redaktoj Pagino kreesis kun ''''Atmosferala polutajo''' esas materio, qua akumulas en la atmosfero e kunportas nedezirebla efekti por la homo, por la animalo e por la naturo. ==La origin...'		Versiono ye 19:20, 8 dec. 2014 redaktar desfacez Artomo (diskutez \| kontributadi) Administreri 11 595 redaktoj mNula rezumo di redakto Plu recenta versiono →
Lineo 2: ==La origino di la poluteso== Aden la atmosfero finas substanci, qui esas nociva e deskomfortoza por la vivanta enti. La polutaji esas generale [[~~gazo~~gaso\|~~gazi~~gasi]], ma li povas esar anke kom mikra partikuli en formo di fumuro o guteti. Parto de la polutaji naskas naturale exemple dum [[volkano\|volkanala]] erupti. Plu granda parto de la polutaji esas efektita da la aktiveso di la homo. Tre signifikanta sordidigeri esas energiigeyi, qui uzas karbono kom fonto di energio, kombusturi de automobili e de brulado por nova lando kultivebla. ==La maxim grava substanci== Inter la maxim grava polutomaterii esas ca sep substanci: * '''Ozono''' (O<sub>3</sub>): [[Ozono]] esas neordinara formo di [[oxigeno]]. En la [[stratosfero]] ozono protektas la vivo sur [[Tero]] deturnante la ultraviolea radiaco da [[Suno]]. Ma en inhalita aero ozono esas domajiva por la pulmoni. En la baza atmosfero ozono augmentas la globala varmesko. * '''Karbonodioxido''' (CO<sub>2</sub>): [[Karbonodioxido]] esas senkolora ~~gazo~~gaso. On konsideras, ke karbonodioxido esas la maxim serioza plago inter la ~~teplicogazi~~teplicogasi. La precipua fonti di karbonodioxido, apud volkanala erupti, esas la aktiveso di la homo, exemple la kombustado di [[benzino]] e la uzo e brulado di [[karbono]]. * '''Mikra partikuli''': Mikra partikuli esas tre tenua parteti en la atmosfero. Kelki ek li naskas en forestobruli, volkanoerupti e sablotempesti. Altra partikuli naskas en kombusteblaji, exemple en brulita [[fuelo]] e karbono. La granda quanto de mikra partikuli en la aero plugrandigas la risko pri pulmonala morbi. * '''Karbonomonoxido''' (CO): [[Karbonomonoxido]] esas senkolora e senodora ~~gazo~~gaso. Ol naskas kande ligno brulesas, ma anke tabakofumo kontenas karbonomonoxido. Anke automobili lasas karbonomonoxido. Ca ~~gazo~~gaso esas toxika por vivanta enti pro ke ol diminutas la kapableso di la [[sango]] kunportar oxigeno. * '''Azotodioxido''' (NO<sub>2</sub>): [[Azotodioxido]] havas akra odoro e la ~~gazo~~gaso esas domajiva por la pulmoni. La energiigeyi, apud energio, nedezireble produktas anke azotodioxido. La ~~gazo~~gaso havas granda rolo en la formesko di ozono ed en [[acida pluvo\|acida pluvi]]. * '''Sulfodioxido''' (SO<sub>2</sub>): [[Sulfodioxido]] esas senkolora e havas akrega odoro. Ol naskas en multa feldi di industrii. Sulfodioxido e mikra pluvoguti formigas la acida pluvo, qua iritas la [[pulmono\|pulmoni]]. La acida pluvo esas domajiva anke por la planti e por la aquala enti. * '''Plombo''': Antee uzesis [[plombo]] en fuelo kom helpiva substanco, ma nun plombo esas interdiktita en fuelo di la automobili. Ankore plombo finas aden atmosfero de fabrikerii metalurgiala e de fabrikerii produktanta akumulatori. Pos inhalo, plombo povas domajar korpoparti e tardigar la mentala developo di la infanti. Ultre mencionita substanci inter la polutaji apartenas [[amoniako]], transpiriva materii organika e kelka toxika metali. Anke fotokemiala fumo-nebulo, *smogo, esas toxikega.

Atmosferala polutajo: Diferi inter la revizi