Norvegia: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Lojanti_chefurbo
+kelka korektigi. + kurta texto
Lineo 1:
{{Landi|
| Nomo = Norvegia
| Lokala_nomo = Kongeriket Norge<br />Kongeriket Noreg
Lineo 13:
| Titulo_chefo_stato = Rejo
| Chefo_di_stato = [[Harald 5ma di Norvegia|Harald 5ma]]
| Nomo_listo_chefo_guverno = Listo di chefa ministrichefministri di Norvegia
| Titulo_chefo_guverno = Chefa ministroChefministro
| chefo_guverno = [[Erna Solberg]]
| Surfaco = {{formatnum:385186}}
Lineo 26:
| Nomo_himno = ''Ja, vi elsker dette landet''<br />[[File:Norway (National Anthem).ogg]]
| Pekunio = [[Krona di Norvegia]]
| Religii = [[kristanismo]], 94%
}}
 
'''Norvegia''' esas lando qua jacas en nord [[Europa]]. Lua vicina landi esas:
* en nord-esto, [[Rusia]] e [[Finlando]],
Lineo 36:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Norvegia}}
Arkeologiala deskovraji indikis ke populi vivasja vivis en la regiono di nuna Norvegia depos {{formatnum:10000}} yari a.K. Multa historiisti opinionas ke [[Skandinavia]]na populi originis de nuna [[Germania]].<ref>http://hpgl.stanford.edu/publications/EJHG_2002_v10_521-529.pdf</ref> Til komenco di [[9ma yarcento]] multa mikra rejii existis en nuna Norvegia. [[Harald 1ma|Harald Hårfagre]] unionis ol e divenis rejulo di Norvegia yeen [[872]].
 
Dum [[vikingo|Vikingi]] epoko ([[8ma yarcento|8ma]] til [[11ma yarcento]]) okuris expanseso ed enmigrado di populo. Vikingi koloniigis [[Islando]], [[Faero]], [[Grenlando]] e parti di [[Britania]], [[Irlando]] e [[Francia]]. Nuna [[Limerick]], [[Dublin]] e Waterford, en Irlando, esis fonditafondesis da Norvegiana Vikingi.<ref>RF Foster: "The Oxford History of Ireland", Oxford University Press, 1989</ref>
Arkeologiala deskovraji indikis ke populi vivas en la regiono di nuna Norvegia depos {{formatnum:10000}} yari a.K. Multa historiisti opinionas ke [[Skandinavia]]na populi originis de nuna [[Germania]].<ref>http://hpgl.stanford.edu/publications/EJHG_2002_v10_521-529.pdf</ref> Til komenco di [[9ma yarcento]] multa mikra rejii existis en nuna Norvegia. [[Harald 1ma|Harald Hårfagre]] unionis ol e divenis rejulo di Norvegia ye [[872]].
 
Dum 14ma e 15ma yarcenti, [[Dania]], [[Suedia]] e Norvegia [[monarkio|monarkii]] unionis e formis [[Kalmar-Uniono]]. Suedia abandonis l'uniono yeen [[1523]], ma Norvegia sejornis til [[1814]].
Dum [[vikingo|Vikingi]] epoko ([[8ma yarcento|8ma]] til [[11ma yarcento]]) okuris expanseso ed enmigrado di populo. Vikingi koloniigis [[Islando]], [[Faero]], [[Grenlando]] e parti di [[Britania]], [[Irlando]] e [[Francia]]. Nuna [[Limerick]], [[Dublin]] e Waterford, en Irlando, esis fondita da Norvegiana Vikingi.<ref>RF Foster: "The Oxford History of Ireland", Oxford University Press, 1989</ref>
 
Norvegia divenis nedependanta de [[Dania]] yeen [[17 di mayo]] [[1814]] e nominis Daniana princo [[Christian Fredrik]] kom rejulo. Ica fakto esis motivo de Suediana-Norvegiana milito. Norvegia ne povis ganar milito, ed aceptis uniono kun Suedia.
Dum 14ma e 15ma yarcenti, [[Dania]], [[Suedia]] e Norvegia [[monarkio|monarkii]] unionis e formis [[Kalmar-Uniono]]. Suedia abandonis l'uniono ye [[1523]], ma Norvegia sejornis til [[1814]].
 
Norvegia divenis nedependanta de [[Suedia]] yeen [[7 di junio]] [[1905]]. Dum [[Unesma mondomilito]] lando sejornis neutrala, ma yeen [[1940]] [[Nacistanacional-socialista Germania]] invadis ol dum [[Duesma mondomilito]]. [[Vidkun Quisling]] instalis guvernoguvernerio kunlaboranta kun Germaniani, ma parto di la populo ne aceptis l'okupeso, e developis rezisto ed aktivesi di saboto kontre Germaniani. YeEn [[1945]] Germaniani esis vinkitavinkesis, e Vidkun Quisling esis arestitaarestesis yeen [[9 di mayo]] [[1945]] ed exekutita yeen [[24 di oktobro]] sam yaro.
Norvegia divenis nedependanta de [[Dania]] ye [[17 di mayo]] [[1814]] e nominis Daniana princo [[Christian Fredrik]] kom rejulo. Ica fakto esis motivo de Suediana-Norvegiana milito. Norvegia ne povis ganar milito, ed aceptis uniono kun Suedia.
 
[[Einar Gerhardsen]] divenis l'unesma chefa ministrochefministro di lando pos la milito, e guvernis de [[25 di junio]] [[1945]] til [[9 di novembro]] [[1951]]. Il adoptis [[John Maynard Keynes|Keynesana]] teorii por rikonstruktar l'ekonomio.
Norvegia divenis nedependanta de [[Suedia]] ye [[7 di junio]] [[1905]]. Dum [[Unesma mondomilito]] lando sejornis neutrala, ma ye [[1940]] [[Nacista Germania]] invadis ol dum [[Duesma mondomilito]]. [[Vidkun Quisling]] instalis guverno kunlaboranta kun Germaniani, ma parto di la populo ne aceptis l'okupeso, e developis rezisto ed aktivesi di saboto kontre Germaniani. Ye [[1945]] Germaniani esis vinkita, e Vidkun Quisling esis arestita ye [[9 di mayo]] [[1945]] ed exekutita ye [[24 di oktobro]] sam yaro.
 
YeEn [[1969]] [[petrolo]] esis deskovrita en Norvegiana litoro. YeEn [[1973]] lando fondis su propra petrolo-kompanio, Statoil.
[[Einar Gerhardsen]] divenis l'unesma chefa ministro di lando pos la milito, e guvernis de [[25 di junio]] [[1945]] til [[9 di novembro]] [[1951]]. Il adoptis [[John Maynard Keynes|Keynesana]] teorii por rikonstruktar l'ekonomio.
 
En du referendi - [[1972]] e [[1994]] - Norvegiana populo dezirismanifestis deziro pri ne partoprenar en [[Europana Uniono]]., Malgre ta,quankam lando partoprenas en komuna merkato ed en [[Schengen konkordo]] kun EU. YeEn [[1981]] lando elektis lua unesma chefa ministrinochefministrino: [[Gro Harlem Brundtland]].
Ye [[1969]] [[petrolo]] esis deskovrita en Norvegiana litoro. Ye [[1973]] lando fondis su propra petrolo-kompanio, Statoil.
 
En du referendi - [[1972]] e [[1994]] - Norvegiana populo deziris ne partoprenar en [[Europana Uniono]]. Malgre ta, lando partoprenas en komuna merkato ed en [[Schengen konkordo]] kun EU. Ye [[1981]] lando elektis lua unesma chefa ministrino: [[Gro Harlem Brundtland]].
 
=== Politiko ===
Segun lua [[konstituco]], adoptita yeen [[16 di mayo]] [[1814]], Norvegia esas [[konstitucala monarkio]]. Rejulo [[Harald 5ma di Norvegia|Harald 5ma]] esas la [[chefo di stato]] pos [[1991]], e lia povi esas nur reprezentiva e ceremoniala. La [[chefa ministrochefministro]] - nune [[JensErna StoltenbergSolberg]] - esas la [[chefo di guvernerio]]. Lando adoptisaprobis yurolego porpri votoyuro a [[muliero|mulieri]] yevotar en [[1913]].
 
La parlamento (''Stortinget'') havas unika chambro kun 169 membri, elektitaqui elektesas dal populo por 4-yara periodo. Ja [[judiciala povo]] esas kompozatakompozesas da supra korto kun 19 membri, regional apelo-korti, urbala e komunala korti, e konsilantari por koncilio<ref>[http://www.norway.org/aboutnorway/society/political/judiciary/ "The Judiciary"] www.norway.org</ref>.
 
=== Geografio ===
[[Arkivo:Norway-map.png|thumb|170px|Norvegia kun lua precipua urbi.]]
Norvegia havas {{formatnum:2542}} km di frontierofrontieri kun [[Suedia]], [[Finlando]] e [[Rusia]] en esto, e {{formatnum:25148}} km di [[litoro]] ({{formatnum:83281}} km kun l'insuli e {{formatnum:92260}} km inkluze [[Svalbard]] e [[Jan Mayen]]). Lua maxim alta monto esas Galdhøpiggen, kun {{formatnum:2469}} m di [[altitudo]]. Lua maxim longa [[fluvio]] esas Glomma, kun 601 km.
 
Granda parto di lando esas montoza e kovrata da [[glaciero|glacieri]]. SudoLa sudo di Norvegia havas plu varma klimato e recevas plu [[pluvo|pluvi]] kekam la nordo. Dum [[somero]] en sudo, la regioni di [[fyordo|fyordi]] e vali marfora recevas min [[vento|venti]] e havas la maxim alta averajala temperaturi (17ºC en Oslofjord). Sud-westo e sudo di lando recevas multa [[pluvo|pluvi]], qua superigas 3,500 mm dum yaro. Dum [[printempo]] la diferi di temperaturi inter nordo e sudo di lando esas maxim granda.
 
Norvegia havas richa [[biodiverseso]]: 450 speci di [[ucelo|uceli]], 90 speci di [[mamifero|mamiferi]], cirkum 16,000 di insekti, e 2,800 speci di vaskulala planti existas en la lando.
Granda parto di lando esas montoza e kovrata da [[glaciero|glacieri]]. Sudo di Norvegia havas plu varma klimato e recevas plu [[pluvo|pluvi]] ke nordo. Dum [[somero]] en sudo, la regioni di [[fyordo|fyordi]] e vali marfora recevas min [[vento|venti]] e havas la maxim alta averajala temperaturi (17ºC en Oslofjord). Sud-westo e sudo di lando recevas multa [[pluvo|pluvi]], qua superigas 3,500 mm dum yaro. Dum [[printempo]] la diferi di temperaturi inter nordo e sudo di lando esas maxim granda.
 
=== Ekonomio ===
Linio 72 ⟶ 73:
 
=== Demografio ===
Lando havas cirkum 4.9 milioni lojantihabitanti. La granda majoritato esas Norvegi. Sami e Kven populi esas minoritati.
 
La maxim granda urbo esas la chef-urbo, [[Oslo]], kun plu kam 870,000 lojantihabitanti. Altra importanta urbi esas Bergen, Stavanger e [[Trondheim]].
 
=== Kulturo ===
Linio 84 ⟶ 85:
{{Reflist}}
 
[[Kategorio:Norvegia|* ]]
 
{{Link FA|af}}