Chad: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+kurta texto |
+kurta texto. + imaji |
||
Lineo 13:
| Titulo_chefo_stato = Prezidanto
| Chefo_di_stato = [[Idriss Déby Itno]]
| Nomo_listo_chefo_guverno = Listo di
| Titulo_chefo_guverno =
| chefo_guverno = [[Djimrangar Dadnadji]]
| Surfaco = {{formatnum:1284000}}
Lineo 38:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Chad}}
Dum la 7ma yarmilo ante Kristo, homi establisis su en la nuna regiono di Borkou-Ennedi-Tibesti, en la nordo di Chad. La
Kanem-Bornu imperio existis til la [[19ma yarcento]]. En [[1808]] [[Fulani populo|Fulani]] militeri konquestis Ngazargamu. Bornu duris, ma Sayfawa dinastio finis
Franciani penetris en la regiono di nuna Chad unesmafoye en [[1891]]. En [[22 di aprilo]] [[1900]] okuris [[Kousseri batalio]], decidiva por l'okupeso dil teritorio. En [[1920]] ol obtenis kompleta kontrolo di Chad, qua divenis parto de [[Franca Equatoral Afrika]]. La regiono havis poka importo por [[Francia]], e furnisis precipue kruda [[kotono]] e ne-experta laboristaro por verkar en lua plu produktiva sudala kolonii.
Dum la [[Duesma mondomilito]], Chad esis l'unesma Franca kolonio
Pos la milito, lokala partisi komencis developar su en Chad. Un di ta partisi, ''Parti Progressiste Tchadien'' - PPT ("progresanta partiso di Chad"), plu radikala, defendis la
Tombalbaye divenis autoritatema prezidanto
En [[1979]] rebela grupi konquestis Ndjamena, e centrala guvernerio di Félix Malloum krulis. [[Goukouni Oueddei]] divenis provizora chefo di stato. En novembro 1979 la "transitala guvernerio di nacionala uniono" (en franciana: ''Gouvernement d'Union Nationale de Transition'') formesis, kun Oueddei kom chefo di stato e pos prezidanto, por guvernar dum 18 monati. En [[1980]] okuris [[Libia]]na interveno en Chad, favorebla a la transitala guvernerio e kontre rebela forci qui ne aceptis Oueddei.
En [[7 di junio]] [[1982]] [[Hissène Habré]] renversis Oueddei kun la helpo di [[CIA]], e komandis lando til [[2 di decembro]] [[1990]] kande il esis renversita da [[stato-stroko]] komandita da [[Idriss Déby Itno|Idriss Déby]]. Un charto
=== Politiko ===
[[Arkivo:Idriss_Deby_Itno_IMG_3724.jpg|thumb|180px|Prezidanto [[Idriss Déby Itno]].]]
Chad esas prezidantala [[republiko]]. La prezidanto esas [[chefo di stato]] e [[chefo di guvernerio]] di lando ed elektesas dal populo por 5-yara periodo. Lua [[konstituco]] aprobesis en [[1996]] e moedfikesis en [[2005]] por permisar nefinita rielekti dil prezidanto. La [[chefa ministro]] di Chad nur esas la chefo dil ministraro.
La parlamento havas unika chambro kun 155 membri qui elektesas dal populo por 4 yari. [[Judiciala povo]] esas formale nedependanta, ma la prezidanto indikas la chefo di la supra korto, qua havas 16 membri. L'altra 15 elektesas da la prezidanto e da la Nacional Asemblajo, por dumvivanta mandato.
Til [[1992]] nur la MPS, partiso dil guverno esis legala. En ta yaro la opozanta partisi legaligesis. Nune 78 partisi esas legala. Chad konsideresas un di la maxim [[korupto|koruptita landi]] di la mondo.
=== Geografio ===
Linio 74 ⟶ 75:
=== Kulturo ===
Chad havas richa kulturala heredajo, danko a la diversa populi qui habitas ol. En la [[literaturo]] lua precipua skribisti esas [[Joseph Brahim Seïd]], [[Baba Moustapha]], [[Antoine Bangui]] e [[Koulsy Lamko]].
=== Referi ===
|