Wikipedio

Demokratial Republiko Kongo: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versionoPlu recenta versiono →
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
Addbot (diskutez | kontributadi)
34 238 redaktoj
m Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q974 (translate me)
kelka korektigi
Lineo 1:
 
{{Landi|
| Nomo = Demokratial Republiko Kongo
| Lokala_nomo = République Démocratique du Congo
Linio 10 ⟶ 11:
| Oficala_lingui = [[Franciana linguo|Franciana]]
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo di prezidistiprezidanti di Demokratial Republiko Kongo
| Titulo_chefo_stato = PrezidistoPrezidanto
| Chefo_di_stato = [[Joseph Kabila]]
| Nomo_listo_chefo_guverno = Listo di chefa ministrichefministri di Demokratial Republiko Kongo
| Titulo_chefo_guverno = Chefa ministroChefministro
| chefo_guverno = [[Adolphe Muzito]]
| Surfaco = {{formatnum:2345409}}
Linio 26 ⟶ 27:
| Nomo_himno = ''Debout Congolais''
| Pekunio = [[Franko di Demokratial Republiko Kongo]]
| Religii = [[kristanismo]], 95,4%
}}
'''Demokratial Republiko Kongo''' (ex-Zaire) esas statolando en central [[Afrika]] inter [[Republiko Kongo]], [[Gabon]], [[Centrafrika]], [[Sudan]], [[Uganda]], [[Ruanda]], [[Burundi]], [[Tanzania]], [[Zambia]] ed [[Angola]] (enklavo [[Kabinda]]) che l' [[Atlantiko]].▼
 
▲'''Demokratial Republiko Kongo''' (ex-Zaire) esas stato en central [[Afrika]] inter [[Republiko Kongo]], [[Gabon]], [[Centrafrika]], [[Sudan]], [[Uganda]], [[Ruanda]], [[Burundi]], [[Tanzania]], [[Zambia]] ed [[Angola]] (enklavo [[Kabinda]]) che l' [[Atlantiko]].
 
'''Bazala fakti pri Demokratial Republiko Kongo.'''
Linio 35 ⟶ 36:
[[Europa]]na koloniigo komencis kande [[Henry Morton Stanley]] exploris la regiono sub la komando di rejulo [[Leopold 2ma di Belgia]]. Leopold aquiris yuri pri la teritorio ye [[1885]] dum la [[Konfero di Berlin]]. La teritorio divenis lia privata domeno sub la nomo [[Libera Stato di Kongo]]. Il komencis enplantacar un [[fervoyo]] de litoro ti Léopoldville, nune [[Kinshasa]].
 
Dum l'[[Unesma mondomilito]] Kongani luktis kontre [[GermanianaGermanian imperio|Germaniani]] en [[Kamerun]] ed en [[Tanganika]]. Kom rekompensajo, Belgia recevis l'administro di GermanianaGermana teritorii di [[Ruanda-Urundi]]. Pos la milito, Belgiani komencis explorar [[kupro]] e [[kobalto]] en Kongo. Mili di laboristi esis transferita de l'internajo dil teritorio vers [[Katanga]], en sudo, ube jacis la mineyi di kupro.
 
Kande [[Nacistanacional-socialista Germania]] okupis [[Belgia]] ye [[1940]] la regiono deklaris su leala a Belgiana guvernoguvernerio exilita en [[London]]. Pos [[Japonia]] okupar Malaizia, Kongo divenis granda exportacero di [[kauchuko]]. Belgiana Kongo anke divenis exportacero di [[uranio]] por [[Usa]].
 
Pos la milito, Belgia lansis ambicioza dek-yara projeto por developar Belgiana Kongo ekonomiale e sociale. Ye [[1953]] Kongani recevis la yuro por komprar e vendar proprietaji en lia propra nomo.
 
Ye mayo [[1960]] un grupo nacionalista komandita da [[Patrice Lumumba]], ''Mouvement National Congolais'', ganis parlamentala elekti, e Lumumba divenis chefa ministrochefministro. La parlamento elektis [[Joseph Kasavubu]] kom prezidistoprezidanto. Demokratial Republiko Kongo divenis nedependanta de [[Belgia]] ye [[30 di junio]] [[1960]].
 
Kurte pos la nedependeso, komencis [[interna milito]] en la regioni di [[Katanga]] e Kasai-Sudo, esto di lando, kun skopo di nedependeso. [[Moise Tshombé]] esis chefo di nedependeso-movimento en Katanga<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,826488-4,00.html ''Jungle Shipwreck'' Time. 25 di julio 1960]</ref>. L'interna milito duras til aktualeso kun mili di morti.
 
Ye [[17 di januaro]] [[1961]] Katangana forci e Belgiana parafala soldati kun financala helpo di [[Usa]] e [[Belgia]], interesita en la rezervi di [[kupro]] e [[diamanto]] de [[Katanga]] e Kasai-Sudo, kidnapis e mortigis Patrice Lumumba. Meze la politikala kaozo, un guvernoguvernerio esis formita da [[Evariste Kimba]].
 
Pos 5 yari di ne-estabileso, [[Mobutu Sese Seko|Joseph-Désiré Mobutu]] kaptis povo ye [[1965]] da [[stato-stroko]]. Dum la [[1970a yari|1970a]] e la [[1980a yari]] Mobuto vizitis [[Usa]] plura foyi e havis Usana politikala helpo por lia odio a [[komunismo]]. Ye [[1 di januaro]] [[1966]] il rinomizis Léopoldville kom [[Kinshasa]] ed, ye [[1971]] il rinomizis lando kom [[Zaire]]. Mobutu instalis [[diktatoreso]] e [[kleptokratio]] til [[1997]], kande il esis ekpulsita de povo. Kande Mobutu fugis, lando esis rinomizita Demokratial Republiko Kongo, por ''Zaire'' portar granda konekti kun il.
Linio 51 ⟶ 52:
Cirkum [[1996]] la konflikto inter Hutu e Tutsi populi en [[Ruanda]] e [[Burundi]] atingis Zaire, por Hutu fugar a lando. Tutsi formis milici por kombatar li e helpar renversar Mobutu. Kande Mobutu esis renversita, [[Laurent Kabila]] dankis exterala forci por lua helpo, e demandis lia retroiro a lia landi. Kabila timis ke rasala milito extendis su a lando.
 
Kabila esis [[marxismo|marxista]], ma lia ekonomiala politiko mixis [[kapitalismo]] e [[kolektivismo]]. Ye [[1998]] lia ex-helpanti, [[Uganda]] e [[Ruanda]], divenis lia enemiki, e suportis nova rebelionorevolto di la ''Rassemblement Congolais pour la Démocratie'' o RCD ("KonganaKongan asemblajo por la demokratio"). On komencis la [[Duesma Kongo milito]]. Kabila fondis nova helpanti en [[Zimbabwe]], [[Namibia]] ed [[Angola]], ed ye [[1999]] il domtis la situeso en sudo ed en westo di lando.
 
=== Politiko ===
Demokratial Republiko Kongo esas [[parlamento|parlamentala]] [[republiko]]. La [[chefo di stato]] esas la prezidisto[[prezidanto]], nunequa elektesas por 5-yara periodo e povas rielektesar un foyo. Nune esas [[Joseph Kabila]]. La [[chefo di guvernioguvernerio]] esas la [[chefa ministrochefministro]], nune [[Antoine Gizenga]].
 
La [[parlamento]] havas 2 chambri: Senato, kun 108 membri, e ''Assemblée nationale'', kun 500 membri. Nuna [[konstituco]] esisaprobesis aprobita yeen [[2006]].
 
=== Geografio ===
[[Arkivo:Cg-map.png|thumbnail|right|200px|Mapo di la Demokratial Republiko Kongo.]]
La predominanta [[klimato]] di la Demokratial Republiko Kongo esas [[Equatorala klimato|Equatorala]], kun intensa [[pluvo|pluvi]] (plu di {{formatnum:2000}} mm omna yariomnayare). Lando esas predominante kovrita da [[Equatorala foresto]].
 
=== Ekonomio ===
Linio 70 ⟶ 71:
=== Kulturo ===
[[Arkivo:Map - DR Congo, major languages.svg|thumbnail|right|Precipua Bantu lingui en la D R Kongo.]]
AproximeCirkume 242 lingui esas parolataparolesas en la Demokratial Republiko Kongo. De ica, 4 esas konsideratakonsideresas nacionala lingui: [[Kituba linguo|Kituba]], [[Lingala linguo|Lingala]], [[Tshiluba linguo|Tshiluba]] e [[Swahili linguo|Swahili]].
 
=== Referi ===
{{Commons|CategoryKategorio:Democratic Republic of the Congo|Demokratial Republiko Kongo}}
{{reflist}}
 
{{Landi en Afrika}}
 
[[Kategorio:Demokratial Republiko Kongo| ]]
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/wiki/Demokratial_Republiko_Kongo"