Kashubi: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Addbot (diskutez | kontributadi)
m Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q147239 (translate me)
kelka korektigi
Lineo 3:
La Kashuba chef-urbo neofical esas [[Kartuzy]]. Inter urbi plu granda, [[Gdynia]] kontenas la homi maxim multa deklaranta Kashuba origino. L' urbo maxim granda dil Kashuba regiono esas [[Gdańsk]], la chef-urbo dil [[Voivodio Pomeraniana]]. Kashubi tradicionale okupis su pri [[agrokultivo]] e [[peskado]]; ho-die anke pri hostagado e [[agroturismo]].
 
La chefachef organizuro, qua mantenas la Kashuba identeso, esas l' [[Asociuro Kashuba-Pomerana]]. La recente kreita Odroda anke okupas su pri la rinovigo dil Kashuba kulturo.
 
== Populo ==
 
[[ImajoArkivo:Dzewus w kaszebsczich ruchnach.jpg|thumb|right|150px|RoboRegionala Kashubarobo regionalKashuba]]
 
La tota nombro di Kashubi varias dependante delde la defino. L' aproximo maxim ordinara esas, ke plu kam 300 000{{formatnum:300000}} homihabitanti endi Polonia havas la Kashuba etnikesoancestri. L' aproximiaproximeso maxim extrema esas 50 000{{formatnum:50000}} -til 500 000{{formatnum:500000}}.
 
== Historio ==
[[ImajoArkivo:Kaszuby - grupy lokalne.png|350px|thumb|left|Kashuba teritorio en la fino dildi la 20ma yarcento.]]
 
Kashubi esasdecendas ladirete diretade decendanti[[Pomerania|Pomerani]], dianciena Slava tribuo anciena di Pomerani, qui nomizesisnomizita segun la lando,regiono quanqui li koloniizis -koloniigis, [[Pomerania]] (de Polona ''Pomorze'', "la lando alonge la maro"). On kredas, ke ca ancestri dil Kashubi venis al regiono inter la fluvii di [[Oder]] e [[Wisła]] pos la [[barbara invadi|migrado di populi]]. Dum ke multa Slava Pomerani asimilesis dum la Germana koloniizado di Pomerania (''[[Ostsiedlung]]''), specale en sud-est-Pomerania ([[Pomerelia]]), kelki konservis e developis sua kustumi e divenis konocata kom Kashubi. La menciono maxim anciena dil nomo venas del 13ma yarcento (siglo di [[Barnim 1ma la Bona]], dukulo di Pomerania-[[Szczecin]]).
[[Imajo:Kaszuby - grupy lokalne.png|350px|thumb|left|Kashuba teritorio en la fino dil 20ma yarcento.]]
 
Kashubi esas la direta decendanti di Slava tribuo anciena di Pomerani, qui nomizesis segun la lando, quan li koloniizis - [[Pomerania]] (de Polona ''Pomorze'', "la lando alonge la maro"). On kredas, ke ca ancestri dil Kashubi venis al regiono inter la fluvii di [[Oder]] e [[Wisła]] pos la [[barbara invadi|migrado di populi]]. Dum ke multa Slava Pomerani asimilesis dum la Germana koloniizado di Pomerania (''[[Ostsiedlung]]''), specale en sud-est-Pomerania ([[Pomerelia]]), kelki konservis e developis sua kustumi e divenis konocata kom Kashubi. La menciono maxim anciena dil nomo venas del 13ma yarcento (siglo di [[Barnim 1ma la Bona]], dukulo di Pomerania-[[Szczecin]]).
 
Altra anciena menciono pri la Kashubi venas del 13ma yarcento, kande la duki di Pomerania inkluzis "duko di Kashubia" ad en sua tituli. Pos la [[Paco di Vestfalia]] (1648, pos la [[Milito di Triadek Yari]]), parti di west-Pomerania regneskis da [[Suedia]] e reji Sudeiana titulizis su "duko di Kashubia" depos la yaro 1648 til la 1720ma yari.
 
La [[Landtag|dieto]] dil Regno di [[Prusia]] en [[Kaliningrad|Königsberg]] chanjis la linguo ofical eklezial del Polona al Germana en la yaro 1843, ma ca decido balde abrogesis. En la yaro 1858, Kashubi emigris a [[Supera Kanada]] e li kreis la vilajeto di [[Wilno]], Komtio di [[Renfrew]], [[Ontario]], qua ankore existas ho-die. Kashuba enmigrinti fondis parokio di Santa Iosafat en komono di [[Lincoln Park, Chicago]]. En la 1870ma yari, peskal vilajo fondesis en [[Jones Island]], [[Milwaukee]], [[Wisconsin]] da enmigrinti Kashuba e Germana. Ma la du grupi ne proprietis sua lando yure, do la guvernerio di Milwaukee eviktis li kom le «squatter» en la 1940ma yari e l' areo balde chanjesis ad industrieyo.
 
Multa Pomerani en l' antea [[Dukio di Pomerania]], majoritato di li Luterana protestanti (inkluzante [[Slovinci]]), [[Germanigado|Germanigesis]] inter la 14ma e 19ma yarcenti segun la Prusiana programo politikal di Germanigado. Kelka socii en Pomerelia (est-Pomerania) transvivis e ho-die li egardas su kom Kashubi en moderna Polonia, quankam altri [[ekpulso di Germani pos la duesma mondomilito|ekpulsesis]] dal Poloniana [[komunismo|komunista]] guvernerio kom "Germani" pos la [[duesma mondomilito]]. Majoritato di Kashubi en est-Pomerania, diferante de Slovinci e Slava [[Vendi]] Pomeraniana, restis [[katolikismo|katolika]]. Dum la [[Versailles-kontraktokontrato (1919)|traktato di Versailles]], Kashuba aktivulo [[Tóna Ôbram]], propagante integrigo di Kashubia a Polonia, dicis vorti famoza: "Esas nula Kashubia sen Polonia e nula Polonia sen Kashubia."
 
Dum la duesma mondomilito, mili di Kashubi amase ocidesis da trupi GermanianaGermana, partikulare le plu alte edukata. La chefa loko di exekuti esis [[Piaśnica]].
 
== Linguo Kashuba ==
 
[[ImajoArkivo:Kashubian flag.svg|right|200px|thumb|Kashuba standardo]]
[[ImajoArkivo:GryfCoat pomorskoof kaszubskiarms of Kaszubians.jpgpng|thumb|200px|Kashuba blazono]]
 
Cirkum 50 ,000 Kashubi parolas la Kashuba, [[lingui west-Slava|linguo west-Slava]] Lekiana. Multa [[linguistiko|linguisti]] PolonianaPolonian antee traktis la Kashuba kom Polona dialekto, quankam nun majoritato di li kredas, ke ol esas Slava linguo aparta.
 
Existas altra Slava grupi etnika tradicional habitanta Pomerania, exemple ''Kociewiacy'', ''Borowiacy'', ''Krajniacy'' ed altri. Lia dialekti ordinare apartenas ad inter la Kashuba ed la Polona dialekti di [[Granda Polonia]] e [[Mazovia]]. Co povus indikar, ke li esas ne nur decedanti di anciena [[Pomerani]], ma anke di koloniizanti, qua venis a Pomerania de Granda Polonia e Mazovia dum la [[Mez-epoko]]. Ma co esas nur un posibla expliko.
Linio 36 ⟶ 35:
L' exemplo maxim anciena dil skribata Kashuba esas en katekismo protestanta del yaro 1643 da Martin Luther. Intereso ciencal pri la Kashuba fondesis da [[Krzysztof Celestyn Mrongowiusz|K. C. Mrongowiusz]] en la yaro 1823.
 
L' unesma aktivulo dil nacional movemento Kashuba/est-Pomerana esis [[Florian Cenôwa]]. Il dokumentizis la [[Kashuba alfabeto]] e gramatiko en la yaro 1879 ed il publikigis kolektajo di rakonti etnografial e historial pri la vivo dil Kashubi. Altra frua autoroskriptisto en la Kashuba esis [[Hieronim Derdowsczi]]. La movemento di Yuna Kashubi konsequis, duktata dal autoroskriptisto [[Aleksander Majkòwsczi]]. La grupo kontributis multe al developado dil Kashuba linguo literatural.
 
=== Ho-dieHodie ===
 
[[ImajoArkivo:Lakes klodno biale rekowo.jpg|thumb|right|700px|[[Parko Nacional Kashuba]], del monto di [[Tamowa]], proxim [[Kartuzy]] e lagi di [[Kłodno]], [[Białe]] e [[Rekowo]].]]
 
En la yaro 2005, la Kashuba povis unesma-foye oficale examenesar ye la fino di eduko sekundara. Quankam nur 23 studianti selektis ol, co videsis kom progreso importanta en l' ofical agnosko ed establiso dil linguo.
 
Ho-dieNune en kelka urbi e vilaji en nord-norda Polonia, la Kashuba esas la duesma linguo parolata pos la PolonaPoloniana, ed ol instruktesas en skoliregionala regionalskoli.
 
La Kashuba nun juas legal protektado en Polonia kom linguo ofical minoritatal.
Linio 58 ⟶ 57:
* [[Wawrzyniec Samp]] (1939- ) skultistulo e grafika artistulo
* [[Józef Borzyszkowski]] (1946- ) historiistulo, politikistulo, fondinto dil Kashuba Instituto
* [[Jerzy Samp]] (1951- ) autorulo, publicistulo, historiisto e social aktivuloaktivero
* [[Donald Tusk]] (1957- ) historiistulo, politikistulo, chefulo di [[Civitana Platformo]], chef-ministrulochefministrulo di Polonia
 
[[Kategorio:Polonia]]