Paraguay: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+kurta texti
+kurta texto, imaji
Lineo 16:
| Rango_surfaco = 59
| Surfaco_aquo = 2,3
| habitantiLojanti = 6 831 206
| Rango_habitantiRango_lojanti = 101
| Yaro = 2008
| Lojanto-denseso = 15
Lineo 23:
| Nomo_himno = ''Paraguayos, República o Muerte''
| Pekunio = [[Guarani (pekunio)|Guarani]]
| Religii = [[katolikismo]] (90,1%)
) }}
'''Paraguay''' essasesas terinkluzata lando qua jacas en la centro di [[Sud-Amerika]]. Lua vicina landi esas en nord-westo e nordo [[Bolivia]], en esto [[Brazilia]], en sud-esto, sudo e westo [[Arjentinia]]. Chef-urbo: [[Asuncion]].
 
Guaraní indijeni ja vivis en la regiono adminime 1,000 yari ante l'arivo di [[Hispania]]ni.[[Jezuito|Jezuiti]] portis [[kristanismo]] a la lando. En la [[19ma yarcento]] [[Paraguay-milito]] o [[Triopla alianco-milito]] mortigis 60% til 70% de lua habitanti. Dum la [[20ma yarcento]] lando havis epoki di [[diktatoreso]], la lasta komandita da [[Alfredo Stroessner]]. Pos la fino dil autoritatema rejimo, komencis [[demokratio|demokratiala]] periodo kun multa partisi, e yusta elekti okuris en [[1993]]. La sequanta yaro, Paraguay esis un di la fondinti di [[Mercosur]].
Lineo 34:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Paraguay}}
Ante l'arivo di Europani, [[Paraguay]] habitesis da 17 indijena kulturi di [[Guaraní]] raso. Ta kulturi kontinuas existar til nun. Unesma Hispaniani arivis en la regiono cirkum [[1516]]. L'urbo di [[Asuncion]] fondesis ye la [[15ma di agosto]] [[1537]] da Juan de Salazar y Espinosa. L'urbo divenis importanta centro por [[jezuito|jezuiti]] komencar lia verki en Sud-Amerika.
 
En [[1542]] Paraguay divenis parto di [[Vicerejio di Peru]], kun sideyo en [[Lima]]. En [[1604]] dum la guvernerio di Hernando Arias ("Hernandarias") de Saavedra jezuiti arivis en la kregiono. Dum plu kam 150 yari, li verkis en Paraguay ed en la regioni di [[Provinco di Corrientes|Corrientes]] (nune [[Arjentinia]]) e [[Rio Grande do Sul]] til esar ekpulsita da Hispaniani e Portugalani en [[1767]]. Anke dum la guvernerio di Hernandarias la regiono esis dividita en du administrala regioni: Paraguay y Buenos Aires. En [[1776]] Hispana rejulo [[Carlos 3ma di Hispania|Carlos 3ma]] kreis la [[Vicerejio di Plata fluvio]], ed unionis Paraguay kun ta vicerejio. Ta uniono lastis til [[1811]].
Lineo 45:
[[José Gaspar Rodríguez de Francia]] esis un di la precipua nomi de Paraguayana historio. Ilu guvernis de [[1814]] til lia morto en [[1840]]. Dum lia guvernisteso l'unesma [[industrio|industrii]] instalesis en Paraguay.
 
[[Arkivo:Solano Lopez ak.jpg|thumb|left|[[Francisco Solano López]].]]
Ye la [[14ma di marto]] [[1844]] [[Carlos Antonio López]] asumis kom unesma prezidanto di Paraguay. Lia filiulo, [[Francisco Solano López]], komencis modernigar lando, instalar [[skolo|skoli]], konstruktar [[navo|navi]] ed inauguris l'unesma [[fervoyo]] di lando. En decembro [[1864]], pos [[Bernardo Berro]], lia asociiito en Uruguay, esar ekpulsita de povo kun la helpo di Brazil, Solano López deklaris milito a Brazilia ed komencis la [[Triopla Alianco Milito]], anke konocata kom [[Paraguay milito]]. Por atakar la sudo di Brazilia ed Uruguay, Paraguay krucumis Arjentiniana teritorio di Corrientes, e provokis Arjentiniana eniro en la milito. Paraguay perdis la milito pos 6 yari di kombati, e [[Francisco Solano López]], lore diktatoro di lando, esas mortigita en batalio. Kun la milito lando perdis 2/3 di lua maskula populo, ed ye 1870 nur sejornis precipue mulieri, ancieni e pueri, lua [[industrio]] esis severe destruktita, publika eduko preske desaparis e la fervoyo e la [[telegrafo]] esis konfiskita por pagar debi pri la milito. Lando anke perdis teritorii por Brazilia e la nuna [[provinco di Formosa]] por Arjentinia.
 
Linio 60 ⟶ 61:
=== Geografio ===
[[Arkivo:Pa-map.png|thumb|right|200px|Mapo di Paraguay.]]
[[Arkivo:Chaco Boreal Paraguay.jpg|thumb|left|Peizajo en la regiono di ''Gran Chaco''.]]
[[Paraguay fluvio]] dividas lando en du parti. Estala rivo (konocata kom Paraná regiono) e westala rivo, konocata kom [[Chaco]]. Estala regiono esas la maxim populoza di lando, e la maxim populoza urbi di lando jacas en ol. En la frontiero kun [[Brazilia]] - sud-esto di lando - jacas [[Itaipu aquobarilo]], en [[Paraná fluvio]]. Itaipu furnisas 95% ti tota [[elektrikala energio]] konsumita da Paraguay, e permisas lando exportar elektro a Brazilia. Altra granda aquobarilo en Paraná fluvio esas [[Yaciretá aquobarilo|Yaciretá]], en la frontiero kun [[Arjentinia]].
 
Lua [[klimato]] varias de [[subtropikala klimato|subtropikala]] a [[temperema klimato|temperema]]. Lando havas du sezoni: la sika e la pluvoza. [[Vento|Venti]] influas multe en Paraguayana klimato: de oktobro til marto, varma venti suflas de [[Amazon|Amazon-baseno]], dum ke de aprilo til septembro kolda venti suflas de [[Andi]]. La [[foresto|foresti]] en esto di lando recevas omnayare cirkum 1,700 mm di [[pluvo|pluvi]], dum ke la [[Chaco]] recevas admaxime cirkum 500 mm.
 
=== Ekonomio ===