Afganistan: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto |
Nula rezumo di redakto |
||
Lineo 6:
| Imajo_mapo = Afghanistan in its region.svg
| Chefurbo = [[Kabul]]
| Lojanti_chefurbo = 2,85
| Precipua_urbo = [[Kabul]]
| Oficala_lingui = [[pashtu linguo|pashtu]], [[persiana linguo|persiana (dari)]]
Lineo 30:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Afganistan}}
Segun [[arkeologio|arkeologiala]] studii, homi ja habitis nuna Afganistan cirkum {{formatnum:50000}} yari ante nun. La regiono esis habitita da Indo-Ariana populi, e dum yarcenti esis parto di [[Macedonian imperio]], Mauryan imperio de [[India]], Mughal imperio, ed altra. Macedoni, komandita da [[Alexandros la Magna]] okupis la regiono dum la [[4ma yarcento aK]]. Arabi komencis okupar la regiono en [[642]] ed introduktis [[islamo|islama]] religio. En [[870]] [[Kabul]] esis okupita da Arabi.
[[Arkivo:Habibullah.jpg|130px|thumb|left|[[Habibullah Khan]], emiro di Afganistan de [[1901]] til [[1919]].]]
Pos la morto di [[Nader Shah]] en [[1747]] la moderna stato di Afganistan establisesis. Afgani elektis [[Ahmad Shah Durrani]] lia [[chefo di stato]]. Konsiderita la fondinto di moderna Afghanistan,<ref name=CIA>{{Cite web|url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2028.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af®ionCode=sas&#af |title = “Background:Afghanistan|author=CIA}}</ref> Durrani konquestis teritorii de moderna Afganistan, [[Pakistan]], la nuna [[Iraq]]ana provinci di [[Khorasan]] e [[Kohistan]], ed anke [[Delhi]] en [[India]]<ref name=Engels>{{cite web|url = http://www.marxists.org/archive/marx/works/1857/afghanistan/index.htm |title = “Afghanistan”|author = Friedrich Engels|year = 1857}}</ref>. Il vinkis [[India]]na [[Maratha imperio]].
Dum [[19ma yarcento]] [[Unionita Rejio|Britaniani]] atemptis konquestar la regiono. De [[1839]] til [[1842]], e de [[1870]] til [[1880]] okuris Angla-Afgana militi. Ye [[6 di oktobro]] [[1879]] Britani okupis Kabul, ed ye julio [[1880]] li siejis [[Kandahar]]. Lando esis dividita en sferi di influo de [[Rusian imperio]] e de [[Unionita Rejio]].▼
En oktobro [[1782]] Durrani mortis de naturala kauzi. Lia filiulo, [[Timur Sha]] sucedis il, e transferis la chef-urbo dil rejio de [[Kandahar]] por [[Kabul]].
▲Dum la [[19ma yarcento]] [[Unionita Rejio|Britaniani]] atemptis konquestar la regiono. De [[1839]] til [[1842]], e de [[1870]] til [[1880]] okuris Angla-Afgana militi. Ye [[6 di oktobro]] [[1879]] Britani okupis Kabul, ed
Ye [[19 di agosto]] [[1919]] Afganistan divenis nedependanta de [[Unionita Rejio]], kun rejio [[Amanullah Khan]] kom monarko. Lando esis [[monarkio]] til [[1973]], kande [[Mohammed Daoud Khan]] lansis [[stato-stroko]] e proklamis la [[republiko]].
De [[24 di decembro]] [[1979]] til [[1989]] Afganistan esis okupita da [[Sovietia|Sovietana]] trupi. Kun la departo di Sovietani ye [[1989]], laika rejimo di Afganistan gradoze perdis povo en lando, specale pos [[1992]], kande nova [[Rusia]]na
Pos [[atenti ye 11 di septembro 2001]] [[Usa]] invadis Afganistan e [[Taliban]] rejimo finis, ma nova rejimo ne obtenas politika stabileso en tota lando. En decembro [[2009]] Usana prezidanto [[Barack Obama]] anoncis l'augmento di militarala impliko en la lando, kun la sendajo di plu {{formatnum:30000}} soldati dum periodo di 6 monati<ref>[http://www.msnbc.msn.com/id/34218604/ns/politics-white_house ''Obama to announce war strategy'' Associated Press. 1 di decembro 2009]</ref>.
Linio 54 ⟶ 56:
Afganistan ne havas [[litoro]]. Lua maxim alta punto esas [[Monto Nowshak]], kun {{formatnum:7485}} metri di [[altitudo]]. Lua teritorio esas frequente submisita a [[ter-tremo|ter-tremi]], kom ye [[31 di mayo]] [[1998]] kande 4,000 personi perisis.
Lua [[klimato]] esas [[kontinentala klimato|kontinentala]], kun kolda [[vintro|vintri]] e varma [[sumero|sumeri]].
=== Ekonomio ===
Linio 60 ⟶ 62:
=== Demografio ===
Segun ''The World Factbook'' Afganistan havis {{formatnum:29835392}}
La maxim granda urbo, e l'unika kun plu kam 2
=== Kulturo ===
| |||