Rumania: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m Bot: Migrating 210 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q218 (translate me) |
+mikra texto (historio). Bezonas gramatikala revizo |
||
Lineo 1:
{{Landi
| Nomo = Rumania
| Lokala_nomo = România
Lineo 10:
| Oficala_lingui = [[Rumaniana linguo|Rumaniana]]
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo di
| Titulo_chefo_stato =
| Chefo_di_stato = [[Traian Băsescu]]
|
|
|
| Surfaco = {{formatnum:238391}}
| Rango_surfaco = 82
Lineo 28:
| Religii = ortodoxa [[kristanismo]] }}
'''Rumania''' esas lando qua jacas en
'''Bazala fakti pri Rumania.'''
=== Historio ===
{{PA|Historio di Rumania}}
Homi ja habitis la regiono di nuna Rumania de la [[petr-epoko]]. [[Roman imperio|Romani]] konkestis Rumaniana teritorio dum la [[2ma yarcento]]. Ol divenis Romana provinco di Dacia Felix, e Roman okupeso lastis til la yaro [[271]]. Dacia divenis l'unesma provinco abandonita da Romani.<ref name=Eutropius>{{cite web|title= "Eutropius, Abridgment of Roman History" |url= http://www.ccel.org/p/pearse/morefathers/eutropius_breviarium_2_text.htm|language=Angliana}}</ref>
En [[1541]] la regiono divenis okupita da [[Otoman imperio]]. Pos kelka feroca batalii, Rumaniana princi decidis paktar kun Otomani pri paco. Turki aceptis, e [[Valakia]] e [[Moldavia]] divenis Otomana protektorati, e mustis pagar [[imposto|imposti]] ad Otoman imperio omnayare.<ref name="Visit">''Let's Visit Romania''. Autoro: Julian Popescu. Publikigita da Burke Books, 1969. En Angliana</ref>
Dum Otoman okupeso, [[rurano|rurani]] en Valakia e Moldavia divenis serfi, e ne povis abandonar lia vilaji. Li mustis verkar por konstruktar ponti e por reparar voyi.<ref name="Visit"/>. En [[1699]] [[Transilvania]] divenis parto di [[Habsburg imperio]]. Habsburgi expansis su ed en [[1718]] li okupis [[Oltenia]], lore parto di Valakia. En [[1812]] [[Rusian imperio]] okupis l'esto di Moldavia.
Ceausescu divenis depozita ye decembro [[1989]], ed exekutita ye [[25 di decembro]] sam yaro. Depos, Rumania divenis demokratiala republiko.▼
[[Arkivo:Alexandru Ioan Cuza - Photo by Carol Popp de Szathmáry.jpg|thumb|left|Princo [[Alexandru Ioan Cuza]].]]
Dum ta okupesi, Rumaniana civiteni ne esis konsiderita civiteni, o maxime civiteni di duesma klaso. En [[1821]] okuris rebeliono en Valakia ed en [[1848]] nove, ed anke en Moldavia. En [[1859]] Moldavi e Valaki elektis [[Alexandru Ioan Cuza]] kom lia princo. Rumania divenis monarkio komplete nedependanta de Otomani en [[1877]].
De [[1878]] til [[1914]] okuris periodo di politikala stabileso. Lando sejornis neutra dum l'[[unesma mondomilito]] til [[1915]], ma pos intensa preso la sequanta yaro, ol deklaris milito kontre [[Austria-Hungaria]] en [[27 di agosto]] [[1916]].
Dum la [[duesma mondomilito]], Rumania atemptis sejornar neutra, ma en [[28 di junio]] [[1940]] ol recevis ultimato de [[Sovietia]], e cedis [[Besarabia]] e [[Bukovina]]. Ta faktori forcis l'uniono kun [[nacional-socialista Germania]]. Rejulo [[Carol 2ma di Rumania|Carol 2ma]] abdikis en [[1940]], e generalo [[Ion Antonescu]] asumis povo. Pos l'invado di Sovietia da Germania, Rumania rekuperis Besarabia (nune ol esas la nedependanta [[Moldova]]) e Bukovina, sub la komando di marshalo Antonescu. Antonescu anke permisis la masakro di [[judo|judi]] e [[cigano|cigani]] en Rumaniana teritorio: on kalkulas 280,000 til 380,000 judi e 11,000 cigani perisis en Rumaniana [[holokausto]].
En agosto [[1944]] Antonescu esis arestita da ordeni de rejulo [[Mihai 1ma di Rumania|Mihai 1ma]], e Rumania decidis suportar Westala federiti e Sovietia. Malgre to, ta rolo en la vinko di Germania ne agnoskesis en Paris konfero pri la paco, en [[1947]]. Rumaniana rejo Mihai 1ma abdikis, Rumania cedis Bukovina e Besarabia a Sovietia, e lando divenis [[komunismo|komunista]] republiko kun [[Nicolae Ceausescu]] en povo. Ceausescu komencis nacionaligar l'entraprezi, kolektigar la plantacerii, ed emplantacar un rejimo di teroro, exekutita da sekreta polico ''Securitate''.
▲Ceausescu
=== Politiko ===
Rumania esas parlamentala [[republiko]]. La
La [[Parlamento]] (''Parlamentul României'') havas 2 chambri: Senato (''Senat'') kun 137 membri, e Chambro di Deputati (''Camera Deputaţilor''), kun 332 membri, elektita da 4-yara periodo. Nuna [[konstituco]] adoptesis ye la [[21 di novembro]] [[1991]].
=== Geografio ===
[[
Rumania jacas lando en Sud-esto di [[Europa]]. Lua vicina landi esas [[Bulgaria]], [[Serbia]], [[Hungaria]], [[Ukrainia]] e [[Moldova]]. Rumania havas anke rivo che [[Nigra maro]]. La maxim alta monto di lando esas [[Monto Moldoveanu]], kun 2544 metri di [[altitudo]], en [[Karpati]].
La precipua urbo esas [[Bucarest]], kun plu
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Rumania}}
Rumania divenis membrostato di [[Europana Uniono]] ye la [[1 di januaro]] [[2007]].
=== Demografio ===
Linio 230 ⟶ 236:
[[Mihai Eminescu]] esas posible la maxim konocata poeto di Rumania. Altra importanta autori esas [[Mihail Kogălniceanu]], [[Vasile Alecsandr]], [[Andrei Mureşanu]], [[Nicolae Bălcescu]] ed altra.
===
{{Commons|Category:Romania|Rumania}}
{{reflist}}
{{EU-stati}}
| |||