Weimar-Republiko: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m r2.7.3) (roboto efacas: diq:Cumurêtê Weimari
mNula rezumo di redakto
Lineo 27:
'''Weimar Republiko''' esas la nomo kreita da [[historio|historiisti]] por nomizar [[federalismo|federala]] [[republiko]] establisita en [[Germania]] ye [[1919]] por remplasar [[Germanian imperio]]. Un nacional asemblajo esis kunvokita en l'urbo di [[Weimar]] por skribar nova [[konstituco]] di Germania. To esas l'origino di la frazo "Weimar Republiko".
 
Dum lua 14 yari, la republiko afrontis multa problemi, kom grava [[inflacio]], politikal agitesi de dextra e de sinistra partisi, e l'enemikesi de vinkinti di [[unesma mondo-militomondomilito]], qua demandis indemni e teritoriala kompensi de Germania. Malgre to, ol reformis monetaro, uniformigis [[imposto|imposti]] e lua sistemo di [[treno|treni]], e lua [[arto]], [[cinemo]] e muziko kontinuis evolucionar.
 
Malgre divenar republiko ye [[1919]] la lando kontinuis esar nomizita ''Deutsches Reich'' en [[Germaniana linguo|Germana]]. La vorto ''Reich'' ne signifikas exakte [[imperio]], ma aproxime "guverno".
Lineo 40:
=== Politikala ed ekonomiala krizo (1919 til 1923) ===
[[Arkivo:Bundesarchiv Bild 146-1972-062-01, Berlin, bettelnder Kriegsinvalide.jpg|thumb|left|160px|Kripla ex-soldato recevas almonajo en Berlin, 1923.]]
La republiko rapide recevis ataki de la dextra e de la sinistra. Radikali de sinistra akuzis socialdemokrati di trahizar l'idei di laborala klasi por preventar [[komunismo|komunista revoluciono]]. Multa grupi de dextra akuzis la guverno di esar febla, e preferis forta rejimo, kom la [[monarkio]] di [[1871]]. Altra grupi de dextra akuzis [[judo|judi]] e [[socialismo|socialisti]] di konspirar por kauzar la falio di Germania dum unesma mondo-militomondomilito.
 
Dum kin yari, okuris epizodi di violento en la precipua Germana urbi. Unesma defio okuris kande un grupo di komunisti ed [[anarkismo|anarkisti]] proklamis la [[Sovieta Republiko di Bavaria]], qua lastis de [[6 di aprilo]] til [[3 di mayo]] [[1919]]. La sedicio esis violente sufokita da ''Freikorps'', grupi di ex-soldati qua formis un "armeo" ke esis kontrolita da Germana guverno. La sequanta yaro, ''Freikorps'' atemptis renversar Weimar Republiko da un [[stato-stroko]] qua divenis konocita kom ''Kapp-Lüttwitz Putsch''.