Finlandana linguo: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m r2.7.2+) (roboto adjuntas: cdo:Hŭng-làng-ngṳ̄ |
Nula rezumo di redakto |
||
Lineo 19:
Yen kelka bazala fakti di la Finlandana linguo. On dicas, ke en la Finlandana parolesas quale skribesas, ma nuntempe la difero inter la parolado e skriburo (skribita linguo) esas kreskanta.
== Historio ==
== [[Konsonanto|Konsonanti]] ==▼
La bazala formo di la Baltika-Fina lingui, altre dicante la Baza-Fina linguo – a qui apartenas anke la nuna Finlandana linguo – parolesis an la amba rivi di la Finlandana Gulfo ja ante la Kristana yarkontado. Ed adavane, on povas duktar la Baza-Fina linguo e la nuna Laponiana lingui a komuna formo linguala, qua nomesas la Pre-Baza-Fina linguo o la Fina-Lapona bazolinguo. La Baltika-Fina lingui (altre dicante la Pos-Baza-Fina linguo) e la Lapona lingui separeskis una de l'altra cirkume 1000–1500 yari a.Kr. La Finlandana linguo separigis su de la Pos-Baza-Fina linguo pos la komenco di la Kristana yarkontado.
== Gramatiko ==
▲=== [[Konsonanto|Konsonanti]] ===
En ta tabelo esas demonstrata la konsonanti, qui uzesas en originale Finlandana vorti.
Linio 81 ⟶ 85:
<sup>1</sup> ne esas ortografala litero.
=== [[vokalo|Vokali]] ===
{| border=1
Linio 114 ⟶ 118:
|}
=== Vokala harmonio ===
L’ unesma [[vokalo]] en vorto diktas quo esas la sequanta vokali.
Linio 139 ⟶ 143:
(3) p'''e'''l'''a'''t'''a''' ‘ludar’, p'''e'''l'''ä'''t'''ä''' ‘timar’, '''i'''s'''ä''' ‘patro’, l'''i'''k'''a''' ‘kraso’
=== [[Diftongo|Diftongi]] ===
La Finlandana linguo es richa pri vokala kombinuri. Diftongi formacas la vokala parto di ula silabo. Li pronuncesas sen ula interrupto.
Linio 194 ⟶ 198:
=== Konsonantal alternado ===
La konsonanti alternesas segun la strukturo di la silabo
Linio 282 ⟶ 286:
(*) ''nk'' pronuncesas ηk, e ''ng'' pronuncesas ηη
=== Duro di foni ===
En la Finlandana linguo esas tre importanta distingar kurta e longa fono (e konsonanto e vokalo). Por exemplo
: muta ‘slamo’
Linio 291 ⟶ 295:
: muuttaa ‘translojar’, ‘altrigar’
=== Acento ===
L’ acento esas sempre – sen ecepto – sur l'unesma silabo (vokalo).
* Chefa acento (per signo ·) ne dependas ek la strukturo dil silabo: pa·luu ‘retroveno’, pai·stua ‘rostar’.
Linio 298 ⟶ 302:
* La lasta silabo esas sempre ne-acentizita, ed entono falas.
=== Kazoformi di nomi ===
La Finlandana linguo havas 14 kazi. Kande en Ido on uzas prepoziciono, en Finlandana on uzas kazoformo di substantivo.
Linio 423 ⟶ 427:
:''nä-i-ssä pien-i-ssä punais-i-ssa auto-i-ssa'' ‘en ca mikra (e) reda automobili’.
=== Persono-pronomini ===
La persono-pronomini di la Finlandana linguo esas
Linio 435 ⟶ 439:
:: he ‘ili’
=== Personala formi di verbi ===
'''Indikativo''' (asua ‘habitar, lojar’)
Linio 565 ⟶ 569:
|}
=== Pasivo ===
En la Finlandana linguo esas specala pasiva moduso, ed ol diferesas del pasivo dil Indo-Europana lingui. La pasivon on povas formacar de singla verbo sive transitiva, o netransitiva. La pasiva formo havas sempre personala (semantikala) subjekto, ma on ne expresas olu per ula vorto.
: Metsässä kaadu'''taan'''. ‘On falas en foresto.’ (= homi falas, ne animali)
Linio 575 ⟶ 579:
* en indikativo, por ex. Me men'''nään'''. ‘Ni livas / livos.’
=== Frazo-equivalanti ===
En la Finlandana linguo existas konstrukturi qui equivalas frazi havanta finita verbo-formi. Ca formi konsistas ek kazala sufixi di nomini (substantivi).
Linio 594 ⟶ 598:
: ‘Ilu lektis '''sidante'''.’, ‘Ilu lektis '''e sidis'''.’ ‘Ilu lektis '''tale ke ilu sidis'''.’
=== Kelka bazala frazi ===
Netransitiva frazo
Linio 614 ⟶ 618:
: Minulla on kissa. ‘Me havas (un) kato.’
=== Plusa exkurso por kunfuzar Idisti ===
* Arto, Esko, Timo = propra nomi di viri
* Savo = provinco en interna Finlando
| |||