Azerbaijan: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
EmausBot (diskutez | kontributadi)
m r2.7.3) (roboto modifikas: za:Ahsehbaiqgyangh
mNula rezumo di redakto
Lineo 16:
| Titulo_chefo_guverno = Chefa ministro
| chefo_guverno = [[Artur Rasizade]]
| Surfaco = 86.600{{formatnum:86600}}
| Rango_surfaco = 113
| Surfaco_aquo = 1,6
| Lojanti = 9 164 600{{formatnum:9164600}}<ref>{{cite web | last = | first = | authorlink = | coauthors = | title =''The International Population Day'', The demographic situation in Azerbaijan | work = | publisher =The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan| year =2011 | url = http://www.azstat.org/press_reliz.php?id=996 | doi = | accessdate = 11 di julio}}</ref>
| Rango_lojanti = 89
| Yaro = 2011
Lineo 35:
Homi ja okupis la regiono di nuna Azerbaijan dum [[Petr-epoko]]. En kaverni di la regioni di Tağılar, Damcılı, Zar e Yataq-yeri ed en [[nekropolo|nekropoli]] di Leylatepe e Saraytepe on trovis restaji di kulturi de fino di [[Paleolitiko]] e komenco di [[Bronz-epoko]].
 
[[Alexandros la Magna]] e lia sucedanti de Seleucid imperio establisis nedependanta rejio dum 4ma yarcento aK. Sasanida Imperio okupis la regiono ye [[262]]. Dum [[4ma yarcento]] rejulo Urnayr adoptis [[kristanismo]] kom religio di regiono. Ye [[667]] [[Islamo|Islami]] konquestis la regionolo.
 
[[Rusiana Imperio]] komencis okupar Azerbaijan en [[1722]]. Ye [[26 di junio]] [[1723]] pos longa siejo, [[Baku]] kapitulacis. Rusi kompletis l'okupeso di la regiono ye [[1735]] ed, ye [[1813]], Azerbaijan divenis totale okupita, kande Rusiana armeo invadis [[Tabriz]]. Ye [[1870]] [[petrolo]] esis deskovrita en la regiono.
 
Kum la falo di Rusiana Imperio dum l'[[Unesma mondo-milito]], Azerbaijan, kun [[Armenia]] e [[Gruzia]], formis la [[Federala Demokratiala Republiko di Transkaukazia]], qua havis kurta existo, nur de [[februaro]] til [[mayo]] [[1918]]. Ye [[28 di mayo]] [[1918]] Azerbaijan separis su de la republiko e divenis nedependanta kun la nomo di Azerbaijana Demokrata Republiko. Du yari pose, ye [[28 di aprilo]] [[1920]], [[Soviet-Uniono|Sovietani]] invadis ol. Unesme Azerbaijan divenis parto di la [[Socialista Federita Sovieta Republiko di Transkaukazia]] til [[1936]], kande ol divenis la [[Socialista Sovieta Republiko di Azerbaijan]]. De [[1926]] til [[1939]] la proporciono di [[Rusia|Rusi]] en la populo di Azerbaijan kreskis de 9,5% til 16.5%<ref>[http://books.google.com/books?id=YLeAxHLm8C&pg=PA15&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false '''Migrant resettlement in the Russian federation: reconstructing 'homes' and 'homelands'''. Moya Flynn. (1994). p.15. ISBN 1-84331-117-8</ref>.
 
Dum la [[Duesma mondo-milito]] Azerbaijan divenis importanta en la Sovieta strategio por kombatar [[Nacista Germania]], por lua granda producajo di [[petrolo]]. Cirkum 800 mil Azerbaijana soldati luktis kontre Germaniani, di qui cirkum 400 mil mortis. Mayoro-generalo Azi Aslanov, Azerbaijana, divenis sovieta heroo.
 
Dum la [[1980a yari]] [[Mihail Gorbachov]] adoptis [[glasnost]] on komencis civila agitesi e rasala disputi en diversa Sovietana regione, inkluze [[Nagorno-Karabakh]], regiono en Azerbaijan kun majoritato di [[Armenia]]na populo. L'agitesi kreskis kun l'indiferenteso di [[Moskva]], e balde kreskis la demando por nedependeso.
 
En fino di [[1990]] la suprema konsilantaro di Azerbaijan supresis "Socialista Sovieta" de la nomo di la regiono, e, finale, ye [[30 di agosto]] [[1991]] Azerbaijan divenis nedependanta de [[Soviet-Uniono]].
 
{{PA|Nagorno-Karabakh}}
L'unesma yari pos la nedependeso vidis la [[Nagorno-Karabakh milito]] kontre la vicina [[Armenia]]. Kun la fino di la milito, Azerbaijan perdis la kontrolo di 16% de lua teritorio, inkluze Nagorno-Karabakh. La milito livis kom rezulto cirkum 30 mil morti e plu kam 1 miliono di personi diplasita<ref>[http://belfercenter.ksg.harvard.edu/publication/1283/conflict_that_can_be_resolved_in_time.html ''A Conflict That Can Be Resolved in Time: Nagorno-Karabakh''.] International Herald Tribune. November 29, 2003</ref>.
 
== Politiko ==
[[Arkivo:Aliyev April06.jpg|thumb|130px|Prezidisto [[Ilham Aliyev]].]]
Nuna [[konstituco]] di Azerbaijan esis adoptita ye [[12 di novembro]] [[1995]]. Ol establisis ke lando esas parlamentala [[republiko]]. La [[Listo di prezidisti di Azerbaijan|prezidisto]] esas la [[chefo di stato]], nune [[Ilham Aliyev]], ed esas elektita da populo por 5-yara periodo. La chefo di guvernerio esas la [[Listo di chefa ministri di Azerbaijan|chefa ministro]], elektita da prezidisto. Nune esas [[Artur Rasizade]].
 
La [[parlamento]] havas unika chambro, ''Milli Məclis'' ("nacional asemblajo"), kun 125 membri elektita da populo por kin yari. La prezidisto ne povas dissolvar l'asemblajo, ma povas vetar lua decidi.
Lineo 61:
 
== Defendo ==
Ye [[2007]] lando havis 56,840{{formatnum:56840}} homi en [[armeo]], 5,000{{formatnum:5000}} en [[mar-armeo]] e 7,900{{formatnum:7900}} en [[aer-armeo]].
 
== Geografio ==
[[Arkivo:Bazarduezue azerbaijan.png|thumb|right|Monto Bazardüzü, la maxim alta monto di Azerbaijan.]]
Totala frontieri di Azerbaijan mezuras 3600 km. La maxim alta monto en la lando esas [[Bazardüzü]], kun 4489 metri sur lasuper [[mar-nivelo]]. Preske 50% di lando esas montimontaro.
 
Malgre sua mikra grandeso, Azerbaijan havas multa klimati - la chef-urbo jacas longe la maro, ma altra loki esas en alta monti fore de la maro.
 
{{PA|Nagorno-Karabakh}}