Slovakia: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Luckas-bot (diskutez | kontributadi)
m r2.7.1) (roboto adjuntas: roa-tara:Slovacchie
mNula rezumo di redakto
Lineo 6:
| Imajo_mapo = EU location SVK.png
| Chefurbo = [[Bratislava]]
| Lojanti_chef-urboLojanti_chefurbo = 428.791{{formatnum:462603}} ([[20082012]])
| Precipua_urbo = [[Bratislava]]
| Oficala_lingui = [[Slovakiana linguo|Slovakiana]]
Lineo 37:
 
=== Ante 5ma yarcento ===
 
[[Arkivo:Trencin-Roman2.JPG|thumb|right|Romana enskriburo proxim Trenčín (178-179).]]
Depos la yaro cirkum [[500 aK]], la teritorio di nuna Slovakia populizesis da [[CeltiKelti]], qui konstruktis povoza [[opidi]] en la loki di nuna Bratislava e [[Havránok]]. [[Biateko|Biateki]], arjenta moneti kun la nomi di Celta reji, reprezentas l' unesma uzo konocata di skribo en Slovakia. Depos la yaro 2, [[Romana Imperio]] expansanta establisis e mantenis serio di avanposteni cirkum e norde dil Danubio; le maxim granda di li konocesis kom [[Carnuntum]] and [[Brigetio]]. Proxim la lineo maxim nordal dil Romana doplando existis vitral kampeyo di [[Laugaricio]] (nuna Trenčín), ube en la batalio decidiva, Romana legiono kombatis e vinkis tribuo di [[Quadi]] Germanika en la yaro 179 dum la [[militi Markomana]]. La Rejio di [[Vannius]], rejio barbara fondita dal [[Suevi|Sueva]] tribui Germanika di Quadi e [[Markomani]], same quale kelka mikra tribui Germanika e Celta, inkluzante l' [[Osi]] e la [[Kotini]], existis en west- e central Slovakia depos la yaro 8-6 aK til la yaro 179.
 
Depos la yaro cirkum [[500 aK]], la teritorio di nuna Slovakia populizesis da [[Celti]], qui konstruktis povoza [[opidi]] en la loki di nuna Bratislava e [[Havránok]]. [[Biateko|Biateki]], arjenta moneti kun la nomi di Celta reji, reprezentas l' unesma uzo konocata di skribo en Slovakia. Depos la yaro 2, [[Romana Imperio]] expansanta establisis e mantenis serio di avanposteni cirkum e norde dil Danubio; le maxim granda di li konocesis kom [[Carnuntum]] and [[Brigetio]]. Proxim la lineo maxim nordal dil Romana doplando existis vitral kampeyo di [[Laugaricio]] (nuna Trenčín), ube en la batalio decidiva, Romana legiono kombatis e vinkis tribuo di [[Quadi]] Germanika en la yaro 179 dum la [[militi Markomana]]. La Rejio di [[Vannius]], rejio barbara fondita dal [[Suevi|Sueva]] tribui Germanika di Quadi e [[Markomani]], same quale kelka mikra tribui Germanika e Celta, inkluzante l' [[Osi]] e la [[Kotini]], existis en west- e central Slovakia depos la yaro 8-6 aK til la yaro 179.
 
=== Slava stati ===
Linio 50 ⟶ 48:
Pos la disintegresko dil imperio di Granda Moravia en la frua 10ma yarcento, la Hungari gradope anexis la teritorio dil nuna Slovakia. En la tarda 10ma yarcento, sud-west-Slovakia divenis parto dil Princio di Hungaria naskanta, qua transformesis al [[Rejio di Hungaria]] pos la yaro 1000. Majoritato di Slovakia integresis al Rejio di Hungaria til la yaro 1100, nord-est-Slovakia til la yaro 1300. Dum preske du yarcenti, ol regnesis autonome kom la Princio di Nitra interne dil Rejio di Hungaria. Slovaka kolonii extensis su a nuna nord- e sud-est-Hungaria. L' etnika kompozo divenis plu diversa pos l' arivo dil [[Germani dil Karpati]] en la 13ma yarcento, [[Valaki]] en la 14ma yarcento e Judi.
 
[[ImajoArkivo:SK BS Trinity Square.PNG|thumb|right|''Trojičné námestie'' en [[Banská Štiavnica]], mondumal patrimonio dil [[UNESCO]].]]
 
Perdego di populo rezultis del [[Mongola invado di Europa|invado dil Mongoli]] en la yaro 1241 e la famino sequanta. Mez-epoka Slovakia esis karakteroza ye urbi rapide kreskanta, konstruktado di nombroza petroza kasteli e la developado di arto. En la yaro 1465, rejo [[Matthias Korvinus]] fondis l' unesma universitato en [[Bratislava|Pressburg]], ma ol klozesis en la yaro 1490 pos ilua morto.
Linio 80 ⟶ 78:
[[Arkivo:Grasalkovičov palác Bratislava Oct. 2006 011.jpg|right|thumb|Palaco prezidantal Slovakiana en Bratislava]]
 
Slovakia esas parlamental demokrata republiko kun sistemo di multa partisi. La lasta elekto parlamental esis en la [[17 di junio|17ma di junio]] [[2008]] e du fazi di elekto prezidantal eventis en la 21ma di marto e la 4ma di aprilo 2009.
 
La chefo di stato Slovakiana esas la prezidisto ([[Ivan Gašparovič]], 2004-2009, 2009-2014) elektata direte da populo por periodo di kin yari. Majoritato di povo exekutiva havesas dal chefo di guvernerio, la chef-ministro ([[Robert Fico]], 2006-2010), qua ordinare esas la chefo dil partiso vinkinta, ma lu bezonas formacar majoritata koalisuro en la parlamento. La chef-[[chefa ministro]] komisesas dal prezidantoprezidisto. La cetero dil guvernerio komisesas dal prezidantoprezidisto ye la rekomendo dil chef-chefa ministro.
 
La maxim supra legifantaro esas la [[NacionalNacionala KonciloKoncilantaro dil Slovaka Republiko]] havanta un chambro kun 150 delegiti, qui elektesas por periodo di quar yari per proporcional reprezento. La maxim supra judiciantaro esas la [[Korto Konstitucal di Slovakia]], qua guvernas konstitucal[[konstituco|konstitucala]] questioni. La 13 membri di ca korto komisesas dal prezidantoprezidisto ye kandidati rekomendita da parlamento.
 
Slovakia esas membro dil Uniono Europana e NATO depos la yaro 2004. Kom membro dil [[Unioninta Nacioni|Nacioni Unioninta]] (depos la yaro 1993), Slovakia elektesis ye la 10ma di oktobro 2005 por periodo di du yari (2006-2007) en la [[KonciloSekureso Konsilantaro di SekuresoUnioninta Nacioni]] dil Nacioni Unioninta. Slovakia anke esas membro dil Organizuro por la kunlaborado e la developo ekonomial, Mondala organizeso pri komerco e [[Organizuro por la Sekureso e la Kunlaborado en Europa]] ed altra internaciona organizuri.
 
* Segun l' [[indexo mondumal di libereso di jurnalaro]] da [[Raportisti sen Frontieri]] (2007), Slovakia esas 3ma (same quale [[Estonia]]) ek 169 landi.
Linio 112 ⟶ 110:
== Geografio ==
 
[[ImajoArkivo:Slovakia topo.jpg|250px|thumb|Mapo [[topografio|topografialtopografiala]] di Slovakia.]]
[[ImajoArkivo:Krivanska mala fatra hreben.jpg|thumb|L' aristo chefa dil Kriváň ([[Mikra Fatra]]).]]
 
La Slovakiana peizajo havas montoza naturo; la [[Karpati]] extensas su tra majoritato dil nordal duimo dil lando. Inter ca montari esas l' alta somiti dil [[Tatra]]. En la nordo, proxim la frontiero Poloniana, esas l' Alta Tatra, qua esas populara ski-glital frequenteyo. En l' Alta Tatra esas multa cenal lagi e vali, la somito maxim alta di Slovakia, la [[Gerlachovský štít]] (2 655 m), e la [[Kriváň]], monto tre simbola por la lando.
 
La chefaprecipua fluvio Slovakiana esas la [[Danubio]] ed olua riveri enfluanta - la Váh e la Hron.
 
La klimato Slovakiana esas inter la zoni di klimato oceanal e kontinental kun relative varma someri e vintri kolda, nuboza e humida. La teritorio di Slovakia povas dividesar ye tri speci di zoni klimatal e lo unesma povas dividesar ye du sub-zoni.
Linio 140 ⟶ 138:
 
== Ekonomio ==
:''Videz anke: [[{{PA|Ekonomio di Slovakia]]''}}
[[Arkivo:Bratislava-34.jpg|upright|thumb|Gratociela konstruktaji en Nivy, un ek la chefa quarteri komercal di Bratislava]]
 
Linio 165 ⟶ 163:
=== Turismo ===
 
[[ImajoArkivo:STRBSKE PLESO.jpg|thumb|400px|[[Alta Tatra]]]]
 
Slovakia ofras naturalnaturala peizajopeizaji, monti, [[kaverno|kaverni]], mezepokal [[kastelo|kasteli]] ed urbi, populal arkitekturo, termi e ski-glital frequenteyi.
 
Plu kam 1,6 milion homi vizitis Slovakia en la yaro 2006. La destinaji maxim atraktiva esas la chef-urbo di Bratislava e l' Alta Tatra. Majoritato di vizitanti venas de Chekia (cirkum 26%), Polonia (15%) e [[Germania]] (11%).
Linio 174 ⟶ 172:
La majoritato dil habitanti di Slovakia esas etnika Slovaki (85,8%). Hungari esas la minoritato maxim granda (9,7%). Altra grupi etnika inkluzas Cigani (1,7%), Rusnaki od Ukraini (1%) ed altri (1,8%). Cirkum 10 000 [[Lemki]] vivas en Slovakia.
 
La statal linguo ofical esas la [[Slovakiana linguo|Slovaka]], membro dil familio di [[Slava lingui]], ma la [[Hungariana linguo|Hungara]] esas anke multe parolata en la sudo dil lando ed ol juas estado ko-ofical en kelka municipi e multa homi anke parolas la [[Chekiana linguo|Cheka]].
 
La Slovakiana konstitucurokonstituco garantias [[libereso di religio]]. La majoritato di Slovakiani (68,9%) identifikas su kun [[katolikismo]] (quankam frequentado di kirko esas plu basa); la duesma grupo maxim granda esas homi sen konfeso (13%). Cirkum 6,93% apartenas a [[Luteranismo]], 4,1% esas [[Greka katolikismo|Greka katoliki]] asociata kun la [[Romana Eklezio Katolika]], [[Kalvinanismo]] havas 2,0%, 0,9% esas [[Ortodoxa Eklezio|ortodoxa]] e 1,1% esas di religio altra o ne-enrejistrata. Cirkum 2 300 Judi restas del granda populo aproximata ye 90 000 ante la [[duesma mondo-milito]].
 
En la yaro 2007, Slovakia aproximesis havar fertileso di 1,33 infanti per muliero, quo esas un ek la numero maxim basa inter la landi dil Uniono Europana.