Uzbekistan: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto
mNula rezumo di redakto
Lineo 36:
'''Bazala fakti pri Uzbekistan.'''
=== Historio ===
Homi ja habitis la regiono di nuna Uzbekistan cirkum [[2000 aK]]. Kaukaziana populi, qua probable originis de nordo o westo e parolis prototokariana lingui habitis la regiono di Tarin. Mil yari pose nomadi de la nuna Iran establisis [[irigaco]]-sistemi apud fluvii, e fondis l'urbi di Bukhoro ([[Bukhara]]) e [[Samarqand]]. Ta urbi richeskis pro divenir importanta komercala nuklei en [[Silko-voyo]] inter [[Chinia]] ed [[Europa]].
 
[[Arkivo:Greco-BactrianKingdomMap.jpg|thumb|left|160px|Mapo di Greka-Baktriana rejio.]]
[[Alexandros la Magna]] konquestis [[Sogdiana]] e [[Baktria]] en la yaro [[327 aK]]. Il mariajis su kun Roxana, filiino di lokala Baktriana chefo. Alexandros ne sucesis konquestar la tota regiono, tamen un Greka-Baktriana rejio esis establisita cirkum la yaro 250 aK e duris til 125 aK.
 
[[Islamo]] arivis dum la [[7ma yarcento]]. En [[8ma yarcento]] [[Arabia|Arabi]] konquestis la regiono ed en [[9ma yarcento]] [[Transoxania]] divenis parto di Samanida stato. Dum [[13ma yarcento]] [[Mongolia|MongoliMongola]] hordi komandita da [[Chingiz-kano]] okupis la regiono. la Mongoli iniciis [[genocido]] qua preske exterminis la Persa ([[Skitia|Skita]]) populi di la regiono. la lokalaLokala kulturo e heredaji esis remplasita da Mongola-Turka kulturo. Pos la morto di Chingiz-kano, lua duesma filiulo [[Chagatai Khan]] asumis la dominaco di la regiono.
 
En la yaro [[1876]] la [[Rusiana Imperio]] okupis la regiono. Cirkum la yaro [[1912]] preske {{formatnum:210316}} Rusi vivis en Uzbekistan<ref>[http://books.google.com/books?id=Bg-dn0g0SikC&pg=PA108&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false ''The modern diaspora: Russian minorities in the former Soviet republics''] Vladimir Shlapentokh, Munir Sendich,Emil Payin (1994). p.108</ref>. Pos la [[Rusiana revoluciono]], malgre kelka rezisti kontre [[Bolsheviko|bolsheviki]], Uzbekistan divenis la [[Socialista Sovieta Republiko di Uzbekistan]] en la yaroye [[1924]].
 
Uzbekistan deklaris sua nedependeso de la [[Soviet-Uniono]] ye [[31 di agosto]] [[1991]], kun [[Islom Karimov]] kom prezidisto. Ye [[1992]] lando adoptis [[konstituco]], ma proskriptis opozanta partiso ''Birkik''. Un referendo ye [[1995]] plulongigis fino di guvernisteso di Karimov de [[1997]] til [[2000]]. Ye [[2000]] ed ye [[2007]] Karimov esis rielektita, ma elekti sufris akuzo di fraudi.
 
=== Politiko ===
Uzbekistan esas [[parlamento|parlamentala]] [[republiko]]. La chefo di stato esas prezidisto [[Islom Karimov]], de [[199114 di marto]] [[1990]] til nun. La chefo di guvernerio esas la [[chefa ministro]], nune [[Shavkat Mirziyoyev]], pos [[2003]]. Lua [[konstituco]] esis adoptita ye decembro [[1992]].
 
LaLua [[parlamento]] havas 2 chambri: Senato, kun 100 membri, e ''(Oliy Majlis)'', kun 120 membri.
 
=== Geografio ===
[[Arkivo:Uzbekistan 1995 CIA map.jpg|thumb|180px|Mapo di Uzbekistan.]]
Uzbekistan esas la 56ma granda lando dil mondo en totala surfaco e 42ma granda en totala populo. Lua totala frontieri kun vicina landi mezuras 6.,221 km.
 
Lua [[klimato]] esas [[kontinentala klimato|kontinentala]], kun poka [[pluvo]] - 100 til 200 mm - omna yari. La maxima yarala [[temperaturo]] esas 40[[Celsius|ºC]] dum somero e la minimala esas -23&nbsp;°C dum vintro.
Lineo 71:
 
=== Kulturo ===
Granda parto di Uzbekistana populo (99,3%) savas lektar ed skribar. Cirkum 600.000{{formatnum:600000}} studenti finas [[universitato]] omna yari.
 
Jenro tradicionala di Uzbekistana [[muziko]] recevas la nomo Shashmaqam. Ol aparis en la regiono di [[Bukhara]] dum la [[16ma yarcento]].
 
En [[sporto]] notora [[biciklismo|biciklisto]] [[Djamolidine Abdoujaparov]] naskis en Uzbekistan, ma la maxim populala sporto esas [[futbalo]].
 
=== Referi ===