Monarkio: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Pagino kreesis kun '{{wikivortaro}} '''Monarkio''' esas stato guvernata da chefo unika. Kategorio:Statestri Kategorio:Politikala systemi af:Monargie ar:ملكية [[an:Monarq...' |
m +mikra texto (bezonas gramatikala revizo) |
||
Lineo 1:
[[Arkivo:World Monarchies.png|thumb|250px|Monarkii en la mondo.<br />{{Surskriburo|#007f00|Konstitucala monarkii}}{{Surskriburo|#00ff00|Monarkii en la [[Commonwealth|Britana Komuneso]]}}{{Surskriburo|#ff0000|Absoluta monarkio}}{{Surskriburo|#ff7f40|Mi-konstitucala monarkii}}{{Surskriburo|#ff00ff|[[Republiko|Republiki]] qua havas monarkii en kelka regioni}}]]
[[Arkivo:Ströhl-Regentenkronen-Fig. 03.png|thumb|left|150px|[[Krono|Kroni]] generale esas simboli (o un di la simboli) di monarkii.]]
'''Monarkio''' esas la formo di [[guverno]] di un [[stato]] ube la povo esas absolute o nominale exercata da un unika persono, qua recevas la nomo di [[monarko]].
Kom politikala ento, la monarko esas la [[chefo di stato]], e generale transmisas la chefeso di stato heredale. Anke povas existar elektala monarki, kom en la stato di [[Vatikano]], ube la [[papo]] esas la monarko, ma esas elektata da un kolegio di [[kardenalo|kardenali]].
La vorto "monarkio" havas origino en du [[Grekiana linguo|Greka]] vorti: μονος ''(mónos):'' ‘uno’, ek ''αρχειν'' ''(arjéin):'' ‘guverno’, tradukebla kom ''guverno de un unika persono''. La monarko guvernas la stato dum tota lua vivo.
Nune 44 landi esas monarkii, de qua 16 esas membri di [[Commonwealth]] qua konsideras la rejino di [[Anglia]], nune [[Elizabeth 2ma]], kom lua chefo di stato.
On povas existar 3 formi di monarkii:
* Absoluta monarkio, ube la monarko guvernas kom [[autokrateso|autokrato]], kun absoluta povo super la stato e la guverno - por exemplo, la povo por guvernar da [[dekreto]], o impozar punisi.
* Limitata monarkio, ube la rejo havas limitita povo.
* Konstitucala monarkio, ube la funicioni dil monarko esas larje ceremoniala, submisita a un [[konstituco]]. Suvereneso jacas nominale en la manui dil monarko, ma politikale repozas en la manui di la populo, qua votas por deputati en la [[parlamento]]. La monarko esas nur un historiala simbolo di la kontinueso dil stato. Malgre ta, kelka monarki havas kelka privileji, kom un oficala domo, neviolacebleso, edc. Ed altra havas kelka povi, kom refuzar un [[chefa ministro]] o ministraro, o refuzar la disolvo di la parlamento.
{{wikivortaro}}
Monarki povas havar diferenta tituli, kom: rejo/rejino, princo/princino, [[sultano]], [[imperio|imperiestro]], edc.
===Exempli di moderna monarkii===
* [[Listo di monarki di Unionita Rejio|Unionita Rejio]]
* [[Listo di monarki di Suedia|Suedia]]
* [[Listo di monarki di Japonia|Japonia]]
* [[Listo di monarki di Dania|Dania]]
===Exempli di anciena monarkii (nune republiki)===
* [[Listo di monarki di Francia|Francia]]
* [[Listo di imperiestri di Austria|Austria]]
* [[Listo di reji di Hungaria|Hungaria]]
[[Kategorio:Statestri]]
| |||