Versiono ye 20:12, 22 jul. 2004 redaktar Artomo (diskutez \| kontributadi) Administreri 11 595 redaktoj plusa alineo ← Plu anciena versiono		Versiono ye 09:14, 29 jul. 2004 redaktar desfacez Artomo (diskutez \| kontributadi) Administreri 11 595 redaktoj Nula rezumo di redakto Plu recenta versiono →
Lineo 3: '''Skriburo''' esas vidanta expreso di pensajo e parolajo. Sen skriburo savo transrecevesas kun helpo di memoro e konteno di mesajo ne perseveras akurata. Sen helpo di skriburi kulturala developo ne esabus posibla. Unesma skriburi naskis nedependente en vali di granda fluvii ye [[~~3-esma~~3ma yar-milo ~~a.n.e.~~aK]] (c. 5 500 yari ante nuna). Originale skribado esis desegnado di imaji. Skriburi ne havis kontakto kun ula linguo ma kun kozi quin prizentesis kun imaji. Skriburi di [[Mayo\|Mayi]] ed [[Acteko\|Acteki]] esis imajo-skribajo, ed on ne povis dechifrar omna texti. Nuntempa [[trafiko-signo\|trafiko-signi]] esas imajo-skriburi. Sequanta fazo esis vorto-skribajo, en qui omna vorto havas propra signo (ol nomizesas [[ideografio]]). Signo-skribajo demandas multega signi. Quankam un signo povis havar multa senci, exemple un signo indikis ‘suno’, ‘lumo’, ‘dio’ e ‘kaloro’. Ca fazo komencis c. [[3100 ~~a.n.e.~~aK]] kande [[Sumerano\|Sumerani]] developis olu. Pose Sumerani – ed [[Egiptia \| Egiptiani]] – adjuntis silabo-signi kande naskis mixita sistemo. Nuntempa [[Chiniana linguo \| Chiniana]] skribajo esas vorto-skribajo ed ol esas maxim olda sistemo di skribajo ankore uzata. De Chiniana skribajo naskis [[Japoniana linguo \| Japoniana]] skribajo. [[Foinikia\|Foinikiani]] developis ye [[~~2-esma~~2ma yar-milo ~~a.n.e.~~aK]] (c. [[1200 ~~a.n.e.~~aK]]) de imajo- e silabo-signi literi qui signifis soni. Foinikiana esis [[Afro-Aziana linguaro\|Semida]] linguo ed ol ne bezonis literi por vokali, do omna literi esis advere silabo-signi. Entote literi esis 22. De literi di Kanaana brancho di anciena-Semida linguo naskis [[Greka alfabeto\|Greka literi]]. De literi di Arameana brancho di anciena-Semida linguo naskis literi Nabateana, Hebreana, Araba ed Indiana. De Indiana literi naskis pose Koreana, Tibeta e nemulta altra skribaji orientala. Greki transformis signi adjuntante [[vokalo\|vokali]]. Tale naskis [[fonologio\|fonologiala]] skribajo en qua un litero valoras un sono. De Greka literi naskis Romana, Kopta e Slava literi di skribajo. En komenco skribajo di Slavi esis <i>glagolico</i> (ye [[~~9-esma~~9ma yar-cento]]) ma samatempe evolvis anke [[kirila alfabeto]]. De Latinala literi naskis Germana (Gota) literi. Germani uzis [[runo-skribajo]] quan anke [[Vikingo\|Vikingi]] uzis depos [[~~9-esma~~9ma yar-cento]]. Romana (i.e. [[Latinal alfabeto\|Latinala]]) literi naskis ye [[~~7-esma~~7ma yar-cento ~~a.n.e.~~aK]] (c. [[660 ~~a.n.e.~~aK]]). Greki havis nur mayuskelo (granda literi). Minuskelo (mikra literi) naskis erste ye [[~~Meza ero~~Mez-epoko]] sur bazo di granda literi. Karolinga minuskelo naskis kande [[~~Karlo~~Karl la Magna]] imperis ke difereskinta stili di skriburi esez uniforma. Posa modifikuri di Latinal alfabeto esas nur alterni di diversa stili. La '''direciono di skriburo''' esas en maxim anciena skribo-sistemo, por exemplo Chiniana, desupre adinfre komencante de punto dextre e supre. Lo esas maxim apta por sinistra manuo. Sequante anciena skribo-sistemo, por exemplo Araba e Hebreana e Foinikiana, komencas lua skribo anke de punto dextre e supre, ma la lineo avancas horizontale adsinistre. Anke lo esas maxim apta por sinistra manuo. Greki turnis skriburo komencar sinistre e supre, e la lineo avancar horizontale addextre. Samatempe multa literi turnis 180˙, kelka literi nur 90˙. Pro co esas propozita, ke antee, en tre anciena pasinto, esis plu multe sinistra-manua homi kam nuntempe.

Skriburo: Diferi inter la revizi