Homala raso: Diferi inter la revizi
New page: '''Homala raso''' esas kulturala nociono qua esas uzata eroroze kom biologiala nociono. La homaro ne esas dividebla a diferanta rasi per tala biologiala karakteri kam koloro d... |
(Nula difero)
|
Versiono ye 15:48, 18 apr. 2007
Homala raso esas kulturala nociono qua esas uzata eroroze kom biologiala nociono. La homaro ne esas dividebla a diferanta rasi per tala biologiala karakteri kam koloro di la pelo.
La historio di la nociono
Famoza Suediana taxonomiisto Carl von Linné dividis ye 1758 la homaro a quar rasi. Segun ilu la Europani esas blanka, la Amerikani esas reda, la Afrikani esas nigra e la Aziani esas obskura. La divido chanjis en 19ma yar-cento, kande Franciana Georges Cuvier kreis grupi di la Kaukasidi, Negridi e Mongolidi. Le reda di Linné esis juntata a la Aziana Mongolidi.
Pose on konstatis ke la divido motivizita per la koloro di pelo havis nula bazo. Maxim simpla atesto kontre la divido esas la karaktero di la spektro: on povas nur artificale krear limiti inter la toni di la kontinuanta spektro.
La anciena doktrino pri rasi vivas ankore, malgre la ciencisti delonge pruvis ke la divido ne havas bazo. Esas tre facila pseudociencale asertar, ke diferanta “rasi” havas diferanta qualesi, ed induktar desestimeso inter homi.
Pro qua homi semblas diferanta?
Dum anciena tempi homi vivis generacioni pos generacioni en sama regiono e pokope la homala korpo adaptis su a la vivo-kondicioni di la habiteyo. La nigra pelo di Afrikani rakontas nur pri la adapteso a sunoza medio. La Inuiti esas mikrakorpala pro preventar la transpiro di kaloro. Longa nazo humidigas la inhalita aero ed ol rakontas ke la ancestri di la homo vivis depos olima tempi en sika medio.
Anke per geni on povas montrar ke homi esas diferanta. Du membri di la sama “raso” posible havas tre diferanta genaro e plu samatipa genaro esas trovebla en la membro di ula altra “raso”.
Se on dividus la homaro a “rasi” per la hemoglobala celuli, la Afrikani, Italiani e Grekiani formacus un “raso” e la Suediana e le sud-Afrikala Xhosa formacus un “raso”. On povas krear “rasi” anke per laktaso-enzimo (uli toleras lakto, uli ne toleras) o per la formo di la denti (uli havas direta, uli havas konkava denti).
Quo vice raso?
Se on mustas dividar la homaro a grupi, on povas uzar exemple geografiala origino. La loko di la hemo esas konektita a kulturo di la loko e la kulturo esas konektita a la linguo. Linguo di homo efektas a to quale on vidas la fenomeni en la mondo.