Historio di Uzbekistan

Recenta deskovraji montras ke homi habitas Uzbekistan de 40 000 o mem 50 000 yari ante nun. De cirkume 2200 aK til cirkume 1700 aK, dum Bronz-epoko, existis importanta civilizuro, qua vivis sedentarie e kultivis frumento e hordeo en la regiono konocata kom Baktria-Margiana. Kaukaziana populi, qui probable originis de la nordo o la westo di la regiono e parolis pre-tokariana lingui habitis la regiono Tarin. Mil yari pose, nomadi de la nuna Iran establisis irigaco-sistemi apud fluvii, e fondis l'urbi Bukhoro (Bukhara) e Samarkand. Ta urbi richeskis pro divenir importanta komercala nuklei en Silko-voyo, inter Chinia ed Europa.

Kapo di muliero, de la kulturo Baktria-Margiana.

Mapo pri la rejio Greka-Baktriana.

Alexandros la Magna konquestis Sogdiana e Baktria la yaro 327 aK. Il mariajis su kun Roxana, filiino di lokala Baktriana chefo. Alexandros ne sucesis konquestar la tota regiono, tamen Greka-Baktriana rejio establisesis cirkum la yaro 250 aK e duris til 125 aK.

Islamo adportesis a la regiono dum la 7ma yarcento. Arabi konquestis la regiono dum la 8ma yarcento, e dum la 9ma yarcento Transoxiana divenis parto dil stato Samanida. Dum la 13ma yarcento Mongola hordi komandita da Chingiz-kano okupis la regiono. La Mongoli komencis gentocido qua preske exterminis la populo Skita, etniale Persiani qui vivis en la regiono. Lokala kulturo e heredaji remplasesis da la kulturo Mongola-Turka. Pos la morto di Chingiz-kano, lua duesma filiulo Chagatai Khan asumis la dominaco di la regiono.

Tamerlan, anke konocata kom Timur Lang, divenis emiro di Samarkand en 1369. Pose ilu adoptis la titulo "khan", regnis en la regiono dum la 14ma yarcento, e kreis imperio vasta de 8 milion km². L'imperio duris til 1507, e sucedesis dal turka dinastio Shayban o Shiban, qua extingesis en 1598, kande 'Abd al-Mu'min asasinesis.

Rusi prenas Samarkand, 1868.

En 1876, Rusa imperio okupis la regiono. Cirkum 1912 preske 210 316 Rusi vivis en Uzbekistan. Pos la Rusa revoluciono, malgre kelka rezisti kontre bolsheviki, Uzbekistan divenis la Republiko Socialista Sovietiana Uzbekistan en 1924.

Uzbekistan deklaris sua nedependo de Sovietia ye la 31ma di agosto 1991, kun Islom Karimov kom prezidanto. En 1992 lando adoptis konstituco, ma proskriptis opozanta partiso Birkik. Plebicito en 1995 plulongigis fino dil ofico di Karimov de 1997 til 2000. En 2000 ed en 2007 Karimov rielektesis, ma elektala procedo akuzesis pri fraudi. Ye la 2ma di septembro 2016 Islom Karimov mortis, e Shavkat Mirziyoyev sucedis ilu.